باروک که کلمه ای اسپانیایی بود، از این زبان وارد لغت نامه ی زان فرانسه شد. کلمه ی باروک در زمینه ی جواهرات به معنای “مروارید غیر غلتان” است و بعد از مدت ها آن را به معنای “عجیب، غیرعادی، نامنظم، بی‌قاعده” تعیین کردند.
به طور کلی باروک به هر چیز غیر کلاسیک و غیر رایج اطلاق می‌شد. سن سیمون باروک را “خلق کارهای غیر متداول” تعریف کرد. از ویژگی‌های بارز هنر باروک حفظ تعادل و وحدت آفرینی در میان عنصر های مختلف است. هدف اصلی معماری باروک آن بود که فضای کلی را در مرکز تعبیه کند و فضاهای فرعی و نمای پیشین بنا را با آن نظم سازد و با تنظیم اجزای پیش نشسته و تونشسته ضربی موزون بر پا دارد و دیگر هنرها چون مجسمه سازی را در خدمت آن بگذارد.
خصوصیات هنر باروک مانند شبیه سازی فردی، نقاشی روی سقف، اسلوب های کوتاه نمایی اندام، تعلیق هیکل ها در فضا، تجسم صحنه از دیدگاه‌های مختلف، شگردهای ژرف نمایی دید فریب، گچبری قاب بندی و زینت کاری ساختمانی به حد کمال رسید.
باید بگوییم که کار دانان این زمینه، هرگز باروک را به عنوان یک مکتب معرفی نکردند. بلکه آن را یک جریان یا گرایش دانستند که در یک دوره خاص و با اهمیت و از طریق ارزش گذاشتن به ویژگی های مشترک هنری و ادبی آن دوره به وجود آمده بود.
پیشنهاد نویسنده: سبک های مختلف معماری
جهان بینی و خصوصیات سبک باروک
- بی ثباتی دنیا: یکی از اساسی ترین تفکرات باروک این است که شناخت و دانش بشر از جهان اطراف خود کاملا ناقص است. چون دنیا بی وقفه در حال تحول و دگرگونی و بازسازی است و هیچ چیز ثابت و قطعی نیست. به عنوان مثال این تغییر و تحول در طبیعت کاملاً محسوس است .توالی فصل ها نشانه های ملموس از این تغییر شکل بی‌وقفه است.
- انسان آزاد: انسان در واقع بر تقدیر و سرنوشت خود حاکم است. بودن انسان در دنیایی که در آن تغییر و تحولی رخ نمی دهد و قوانینی قطعی دارد، آزادی عمل، قدرت انتخاب و تصمیم گیری را بای او ایجاد می کند. چرا که نمی تواند بر اساس احتمالات تصمیم گیری کند.
- نپذیرفتن چیزی به طور قطعی و مسلم: باروک باور دارد که نمی توان از باطن و واقعیت چیزی آن را قضاوت کرد. باروک به آنچه که در ظاهر وجود دارد اهمیت می‌دهد و آنچه که واقعاً هست.
- واقعیت و توهم: باروک باور دارد بین ظاهر و باطن و واقعیت و دنیای غیر واقعی، مرزی ساختگی وجود دارد و این مرز واقعیت ندارد. شاید آن چه را که خیال می دانیم این واقعیت باشد و شاید هم برعکس تمام واقعیت های ذهنی ما همه خیالی بیش نباشد.
- دنیا صحنه نمایش است: از نظر باروک زندگی تئاتری توام با ترکیب خواب و بیداری یا خیال و حقیقت است. در واقع باروک می گوید انسان باید بازیگر صحنه زندگی خودش باشد. یعنی باید نقابی برچهره اش بگذارد و واقعیت درون خود را پنهان کند که در واقع این کار نوعی خود سازی است زیرا با تظاهر به خوب و شریف بودن واقعا می‌توان خوب و شریف بود.
- باید مدرن بود: عصر باروک تنها به دنبال آثار و ایده های نو می باشد و به دنبال تقلید و الهام گرفتن از آثار گذشته نیست.
- مخاطبان متمدن: مخاطبان باروک انسان هایی با فرهنگ و متمدن هستند اما لزوما دانشمند نیستند چرا که با توجه به باور باروک تظاهر به خوب و متمدن بودن کافی است.
- افراط: هنرمندان سبک باروک در خلق آثار هنری خود گاهی دچار افراط می شوند و آن را با عنوان آزادی خلاق مجاز است.
- سبک باروک در همه هنرهایی مانند نقاشی، معماری، سینما، موسیقی، تئاتر، شعر و هنرهای تجسمی ورود کرد.
- تئاتر های تراژدی، کمیک و نمایشنامه های روستایی که از یک عشق ساده در دل طبیعت ناشی می شود در این دوران بسیار مورد توجه است.
- رمان های این دوره نیز پر از حوادث و اتفاقاتی است که در مکان‌ها و زمان‌های مختلف برای قهرمان بارکد روی می‌دهد. قهرمان باروک خود را در عشق خود حبس نمی‌کند و پایبند به آن نیست. به همین دلیل اغلب عشق هایی که در داستان های قهرمانان باروک وجود داشت، بی ثبات و ناپایدار هستند.
- از ویژگی های معماری باروک، خطوط منحنی و کج و ناموزون آن است. باروک به تزیینات و نمای ظاهری ساختمان ها و بناها در معماری بسیار توجه دارد.
معماری و شهرسازی دوران باروک و روکوکو
پرداختن به این دو دوران تنها محدود به آن بخش از تاثیراتی است که در دوران مدرن بر معماری مدرن داشته است و بناها و یا حوزه هایی که در این زمره جای داشته باشند مورد توجه هستند.
در سده ۱۶ میلادی باروک به معنی بی قاعده بود اما در سده ۱۹ میلادی با عناوینی نظیر شکوهمند، پر ریزه کار و غیره شناخته می‌شد. در این دوران پیکرتراشی و نقاشی به خدمت معماری در می‌آیند.
دوران روکوکو از صلابت و ابهت ساختمان های باروک کم کرد و به سبکی و ریز نقشی، شادی انگیزی و زینت گری آن پرداخت. دوره باروک را شاید بتوان عصر تک میدان ها نامید.
توجه به میدان به عنوان فضایی برای جمعیت زیادی بود که فضاهای داخلی موجود گنجایش کافی برای آن ها را نداشتند. از مهم ترین طرح های دوران باروک می توان به میدان کلیسای سنت پیتر یا میدان ابلیکا اشاره کرد.
این میدان متشکل از سه عامل معماری میدان بیضی شکل، میدان مستطیل شکل و کلیسای سنت پیتر است. دو بازوی گشوده شده میدان استعاره ای از آغوش باز کلیسا برای پذیرش مومنان است. “برمینی” در کلیسای سان کارلو با استفاده از دیوار موجی شکل احساس حرکت را به وجود می آورد و این احساس حرکت و بازی با نور و سایه مانند تاثیر سایه روشن نقاشی های رامبراند است. حرکت در معماری بعدها توسط آلوار آلتو نیز به عنوان یکی از ویژگی های معماری به کار گرفته شد.
آثار دوران باروک و روکوکو بر معماری مدرن
معماری باروک و روکوکو دو سبک هنری بودند که در قرن‌های ۱۷ و ۱۸ میلادی در اروپا رواج یافتند. این دو سبک تأثیرات عمیقی بر معماری مدرن گذاشتند و می‌توان آثار آن‌ها را در بسیاری از ساختمان‌های مدرن مشاهده کرد. معماری باروک را می‌توان واکنشی به سبک کلاسیک دانست. این سبک بر شکوه و عظمت تأکید داشت و از تزئینات فراوان برای ایجاد حسی از هیجان و شگفتی استفاده می‌کرد.
ویژگی‌های اصلی معماری باروک عبارتند از:
- استفاده از خطوط منحنی و پیچیده
- استفاده از نور و سایه برای ایجاد کنتراست
- استفاده از تزئینات فراوان
- تأکید بر عظمت و شکوه
معماری باروک در بسیاری از نقاط اروپا رواج یافت و از جمله برجسته‌ترین بناهای این سبک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کلیسای سنت پیتر در رم
- کاخ ورسای در فرانسه
- کاخ کاترین در روسیه
از طرف دیگر، معماری روکوکو سبکی نسبتاً ظریف‌تر و سبک‌تر از معماری باروک بود. این سبک بر تزئینات و جزئیات تأکید داشت و از رنگ‌های روشن و پاستلی استفاده می‌کرد. ویژگی‌های اصلی معماری روکوکو عبارتند از:
- استفاده از خطوط منحنی و پیچیده
- استفاده از تزئینات فراوان
- تأکید بر جزئیات
- استفاده از رنگ‌های روشن و پاستلی
معماری روکوکو در فرانسه آغاز شد و سپس به سایر نقاط اروپا گسترش یافت. از جمله برجسته‌ترین بناهای این سبک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- هتل دو ویل در پاریس
- قصر ورسای در فرانسه
- کاخ شواینبرون در وین
آثار دوران باروک و روکوکو بر معماری مدرن چه هستند؟
آثار دوران باروک و روکوکو بر معماری مدرن به طرق مختلف قابل مشاهده است. برخی از این تأثیرات عبارتند از:
- استفاده از خطوط منحنی و پیچیده: استفاده از خطوط منحنی و پیچیده یکی از ویژگی‌های مشترک دوران باروک و روکوکو است. این ویژگی در معماری مدرن نیز به چشم می‌خورد، به عنوان مثال در استفاده از فرم‌های منحنی در ساختمان‌های مدرن.
- استفاده از نور و سایه برای ایجاد کنتراست: استفاده از نور و سایه برای ایجاد کنتراست نیز یکی از ویژگی‌های مشترک دوران باروک و روکوکو است. این ویژگی در معماری مدرن نیز به چشم می‌خورد، به عنوان مثال در استفاده از نورگیرهای سقفی یا پنجره‌های بزرگ برای ایجاد کنتراست بین نور و سایه در داخل ساختمان.
- استفاده از تزئینات فراوان: استفاده از تزئینات فراوان یکی از ویژگی‌های دوران روکوکو است. این ویژگی در معماری مدرن نیز به چشم می‌خورد، به عنوان مثال در استفاده از عناصر تزئینی در نمای ساختمان‌ها یا در طراحی داخلی.
- تأکید بر جزئیات: تأکید بر جزئیات یکی از ویژگی‌های مشترک دوران باروک و روکوکو است. این ویژگی در معماری مدرن نیز به چشم می‌خورد، به عنوان مثال در استفاده از مصالح و متریال با کیفیت بالا در ساخت ساختمان‌ها یا در طراحی داخلی.
- استفاده از رنگ‌های روشن و پاستلی: استفاده از رنگ‌های روشن و پاستلی یکی از ویژگی‌های دوران روکوکو است. این ویژگی در معماری مدرن نیز به چشم می‌خورد، به عنوان مثال در استفاده از رنگ‌های روشن در نمای ساختمان‌ها یا در طراحی داخلی.
علاوه بر این موارد، می‌توان تأثیرات دوران باروک و روکوکو را در سایر جنبه‌های معماری مدرن نیز مشاهده کرد. به عنوان مثال، تأثیر این دو سبک را می‌توان در طراحی مبلمان، نورپردازی و حتی نحوه استفاده از فضای داخلی ساختمان‌ها مشاهده کرد.
جمع بندی
بناهایی مانند موزه لوور و کاخ ورسای از نمونه های مهمی از طراحی داخلی ساختمان و طراحی داخلی منزل در این دوران هستند که در این دوران در فرانسه ساخته شده اند.
باروک عصر بی نهایت است، احساس ذهنی بی انتهایی در باغ ها و جاده های عریض هدایت گر به بی نهایت است. این احساس ذهنی بی نهایت که به واسطه پرسپکتیو میسر می شد، توسط معماران و منظر سازان قرن هفدهم فرانسوی به نمایش گذاشته شد.
پیشنهاد نویسنده: سبک روکوکو در طراحی داخلی، تزئینات کلاسیک
پروژه های مرتبط با این مقاله که توسط شرکت دکوطرح طرح انجام شده است:
برای مشاوره ی رایگان می توانید با شماره های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این مقاله برای ما بنویسید.
موفق باشید.