عناصر معماری سنتی در ایران
16
آذر

عناصر معماری سنتی در ایران

عناصر معماری سنتی در ایران

عناصر معماری سنتی در ایران معماری ایرانی با قدمتی ۶۰۰۰ ساله، از معروف‌ترین و بی‌نقص‌ترین سبک‌های معماری در جهان است و دارای ویژگی‌هایی نظیر فرم، طراحی و پوشش مناسبی بوده که بر شکوه آن می‌افزاید. بیشترین توجه در این سبک از معماری به اندرونی خانه‌ها بوده است. معماری سنتی ارتباط ما را با گذشته حفظ کرده می‌کند.

 

عناصر معماری سنتی در ایران

از ویژگی‌های این سبک از معماری می‌توان به پویا بودن، سازگار بودن با شرایط محیطی، توانایی استفاده مجدد از مصالح و پایدار بودن آن اشاره کرد.

 

لته سر یا دارورچین

لته سر یا سقف چوبی شیبدار که بیشتر در مناطق جنگلی و یا کوهستانی استفاده می‌شود چون‌که در این مناطق دسترسی به چوب راحت‌تر است، برای اجرای آن ابتدا الوارها را چیده و سپس خرپایی از جنس چوب روی آن قرار می‌دهیم و روی آن را با چوب می‌پوشانیم. ساعت در زمان صفویه ساعت به نمای ساختمان‌ها اضافه شد و دوره‌های بعدی نیز استفاده از آن مورد استقبال بیشتری قرار گرفت.

 

اُرسی

اُرسی نوعی پنجره مشبک چوبی است که یا بدون شیشه است و یا دارای شیشه‌های کوچک با رنگ‌های مختلف (لاجوردی، زرد و …) که بر زیبایی آن می‌افزاید و در پیشخوان دیده می‌شود. در بعضی موارد در اُرسی، از آینه‌هم استفاده می‌شود. در معماری کهن اصفهان، یزد و … نمونه‌های زیبایی از آن دیده می‌شود.

 

گوشواره

معنای لغوی گوشواره شبه گوش است. عنصری در معماری برای ساخت گنبد است. در واقع به پیش آمدگی کنج داخلی بنا گوشواره می‌گوییم که فضارا از حالت مربع به  ۸ و ۱۶ و ۳۲ ضلعی و یا دایره تبدیل می‌کند.

 

اتاق‌های گوشواره

معماران برای استفاده ی حداکثری از فضاهای داخلی در دوطرف شاه نشین دو اتاق برای مهمان طراحی می‌کردند.

 

کوبه

در زمان‌هایی که زنگ وجود نداشت بر روی هر لنگه از در، کوبه‌ای قرار می‌دادند. (کوبه‌ای برای مردان، کوبه‌ای برای زنان) تا جنسیت کسی که پشت در است بر صاحب خانه مشخص شود. و در بناهای مهم کوبه دارای طرح بودند.

 

آستانه

در پایین درهای ورودی برآمدگی وجود داشته تا فضای داخلی و خارجی را از هم جدا کرده و مرزی بین آن‌ها است. در دوره‌هایی دارای اهمیت و ارزش خاصی بوده است‌. آستانه‌ی برخی خانه‌هارا برای جلوگیری از نفوذ آب باران بلندتر می‌ساختند.

 

سردر ورودی

سردر، ورودی خانه را مشخص میکند و دارای خاصیت دعوت کنندگی است در مجاورت هشتی ودالان قرار می‌گیرد. هلالی تزئینی برسر در ورودی بوده که علاوه بر زیبایی که به بنا می‌دهد، مانع از تابش مستقیم نور آفتاب هم بوده است.

 

پیش طاق

پیش طاق به معنی صحن خانه است و در اصطلاح به معنی ورودی عظیم و با شکوه است. پیش طاق دری بزرگ و عظیم بوده که به جلو آمدگی از نما گفته می‌شود. و ورودی مکان‌هایی مهم مانند مسجد، امامزاده، مدرسه و… را مشخص می‌کنند. ارتفاع آن زیاد بوده تا اهمیت آن رانشان دهد.

 

جلوخان

در معماری بناهای مهم، فضایی بزرگ را در مقابل پیش طاق آزاد می‌گذاشتند که حکم فضای باز را داشته و بر اهمیت بنا می‌افزاید.جلوخان را با کاشی کاری و گچ بری تزئین می‌کردند. طراحی جلوخان از زمان صفویه شروع شد ودر زمان قاجار در معماری خانه‌های اعیانی رواج بسیاری یافت. جلوخان بناهای مهم، محل برگذاری مراسم مهم مذهبی و هم‌چنین اجتماعات بزرگ بودند.

 

دهلیز

دهلیز به معنی دروازه است. دهلیز راهرویی بین خانه و در است که اندازه‌ی آن به بزرگی خانه بستگی دارد و دارای تزئینات چشمگیریست.

 

میانسرا یا حیاط

میانسرا حیاطیست که شکل آن بستگی به آب و هوا داشته و داری چند باغچه و یک حوض است که برای برگزاری مراسم از آن استفاده می‌کردند.

 

گودال باغچه

در حیاط، باغچه‌ای پایینتر از سطح حیاط می‌ساختند تا دسترسی به آب قنات راحت تر شود. توسط گودال باغچه ها، حوض واقع در حیاط خانه پر می‌شده و بخشی از آن به خانه‌های دیگر می‌رفته است. در اقلیم‌های گرم و خشک مانند یزد و کاشان، استفاده از گودال باغچه رواج ببش‌تری داشته است.

 

پنج دری

پنج دری، اتاقی بزرگ دارای پنج پنچره است که در قسمت شمال اندرونی واقع شده است که رو به ایوان باز می‌شده و آفتابخور بوده است و به آن اتاق نشیمن هم می‌گویند و در واقع فضای اصلی خانه محسوب می‌شده است. پنج دری‌ها توسط نقاشی و آیینه کاری تزئین می‌شدند.

 

هشتی

هشتی به آستانه ورودی گفته می‌شود و به اشکال مختلف ساخته می‌شود که در واقع فضایی مشترک بین چند خانه بوده و مهم‌ترین کاربردش تقسیم کردن مسیر ورودیست. از فضای هشتی برای دورهم نشستن هم استفاده می‌کردند. هشتی نیز دارای تزئینات و گچ بری بوده و چون هشتی سرپوشیده است میتوان با ایجاد روزنه‌هایی نور آن قسمت را هم تامین کرد.

 

ایوان

ایوان در بخش بیرونی خانه قرار گرفته ودر ارتفاعی بالاتر از سایر نقاط نما قرار دارد. شروع استفاده از آن، از زمان اشکانیان بوده است و از نظر فرم و محل قرار گیری متفاوت‌اند. ایوان‌ها بر شکوه بنا می‌افزایند و از تابش مستقیم نور آفتاب هم جلوگیری می‌کنن.

 

 

برای مشاوره‌ی رایگان می‌توانید با شماره‌های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.

نظرات خود را در ارتباط با این مقاله برای ما بنویسید.

با آرزوی بهترین‌ها.

برای امتیاز به این نوشته کلیک کنید!
[کل: ۱ میانگین: ۵]