روانشناسی رنگ در معماری

در حال حاضر رنگ به یکی از عناصر جدانشدنی دنیای ما نه تنها در طبیعت بلکه در محیط‌های ساخت دست انسان بدل شده است. رنگ‌ها نه تنها امروزه بلکه سال‌ها است که نقش بسیار مهمی را در فرایند تکاملی انسان ایفا کرده‌اند. این رنگ‌ها را می‌بینیم و درک می‌کنیم و مغز هم بر اساس پایه‌های عینی و ذهنی آن‌ها را پردازش می‌کند. تأثیرات روانشناسی، ارتباط، اطلاعات و تأثیر بر روح و روان از جمله جنبه‌های قضاوت درکی ما هستند. از این رو هدف‌های مدنظر از طراحی رنگ در یک فضای معماری تنها به دکوراسیون محدود نمی‌شود.

در دهه‌های گذشته، مشاهدات تجربی و مطالعات علمی نشان داده‌اند که واکنش انسان به محیط‌های معماری به شدت تحت تأثیر درک حسی از رنگ قرار دارد. این تحقیقات در زمینه‌های مختلفی مثل روانشناسی، روانشناسی معماری، روانشناسی رنگ، روانشناسی عصبی و ارگونومی‌های بصری صورت گرفته است. نتایج کلی این مطالعات بیانگر این است که واکنش انسان به رنگ، یک پدیده کلی است که بر جنبه‌های روانشناسی و فیزیولوژیکی ما اثر می‌گذارد.

قبل از خواندن این نوشته توصیه می‌شود نوشته‌های زیر را نیز مطالعه کنید:

• طراحی داخلی مطب روانشناسی
• روانشناسی رنگ در دکوراسیون داخلی

روانشناسی رنگ در معماری

چرا روانشناسی رنگ در معماری مهم است؟

رنگ یک درک حسی است و به مانند تمامی دیگر انواع درک‌های حسی تأثیراتی نمادین، پیوندی، حس آمیختگی و احساسی در پی دارند. این منطقه بدیهی و خود پیدا در بسیاری از تحقیقات علمی اثبات شده است. از آن جایی که ذهن و بدن یک موجودیت در نظر گرفته می‌شوند جنبه‌های روانشناسی عصبی، تأثیرات روان تنی (psychosomatic)، ارگونومی‌های بصری و تأثیرات روانشناسی رنگ از جمله مؤلفه‌های مهم و اصلی ارگونومی رنگ محسوب می‌شود. این هدف طراحی در تلاش برای حفاظت از رفاه روانی و فیزیکی انسان در محیط‌های ساخت دست انسان است. از این رو طراحانی که در حوزه رنگ فعال هستند وظیفه شناسایی پذیرش محرک‌های بصری، پردازش این محرک‌ها و واکنش‌های برانگیخته شده در تقارن با سیستم هورمونی را بر عهده دارند و بهترین احتمالات ممکن برای رفاه گونه انسان را تولید می‌کنند. این موضوع در محیط‌های مختلفی از جمله ساختمان‌های پزشکی و بهداشتی، مراکز اداری، کارخانه‌ها و کارگاه‌های تولیدی، مراکز آموزشی و خانه سالمندان از اهمیت بسیار بالاتری برخوردار است.

روانشناسی رنگ

یکی از مهم‌ترین نتایجی که در مطالعات تجربی و تحقیقاتی به آن اشاره شده است در واقع ماهیت میان فرهنگی رنگ و تبادل آن میان افراد و گروه‌های مختلف است. تعداد زیادی از مطالعات، انسان‌ها را از لحاظ مرد و زن بودن، کوچک و بزرگ بودن و موارد دیگر با یکدیگر مقایسه کرده‌اند و به طور خلاصه به این نتیجه رسیدند که رنگ، یک زبان بصری بین المللی است که نه تنها توسط تمامی انسان‌ها بلکه توسط بسیاری از موجودات این کره خاکی قابل درک و پردازش است.

چرخه رنگ ابتدایی طراحی شده توسط گوته

همان طور که بسیاری از شماها به این موضوع آگاه هستید بدون شک رنگ تأثیرات بسیار زیادی در زندگی روزمره ما دارد. ما به روش‌های مختلفی یاد گرفتیم که به رنگ‌های خاصی، واکنش نشان دهیم. به عنوان مثال رنگ قرمز به معنای احتیاط و توقف است. در کتاب «انسان، رنگ، فضا» جزئیات بسیار جالبی در رابطه با درک و تجربه رنگ‌ها و تأثیر آن بر روح و فیزیک انسان عنوان شده است:

واکنش‌های بیولوژیکی به رنگ صرفا از نظر ماهیت واکنش‌های فیزیکی هستند. در عوض واکنش نوری آثار به یک رنگ در واقع واکنش به انرژی موج‌های نوری است. آزمایش نشان داده‌اند که حتی اگر فرد کور هم باشد اما ضربان قلب او به طرز قابل توجهی در هنگام قرار گرفتن در معرض رنگ قرمز افزایش و در هنگام قرار گرفتن در معرض رنگ آبی کاهش می‌یابد.

روانشناسی رنگ در معماری

این واکنش بالا در مواجهه با رنگ، توسط نیروی عقلانی کنترل نمی‌شود. این واکنش در واقع نشات گرفته از نقش پذیری ژنتیکی ما است که البته گاهی نیز ممکن است به واسطه تجربیات شخصی گذشته نیز تحریک شوند. به عنوان مثال بعد از یک تصادف، فرد ممکن است که در اثر تماس با ما رنگ قرمز خون دیگر از این رنگ خوشش نیاید.

همان طور که تا به اینجا به آن‌ها اشاره کرده‌ایم، یک فرد هم به لحاظ فردی و هم جهانی توسط رنگ‌ها در یک محیط تحت تأثیر قرار می‌گیرد. مطالعات الگوهای خاصی از ارجحیت رنگی را شناسایی کرده‌اند که رابطه تنگاتنگی با سن، ویژگی‌های شخصیتی و اقتصادی و اجتماعی دارد. افراد جوان‌تر به سمت رنگ‌های اشباع‌تر و افراد مسن‌تر هم به سمت رنگ‌های کم‌تر اشباع سوق پیدا می‌کنند. از آنجایی که نمی‌توان هر فردی را به توجه به پیشینه شخصی او تحت تأثیر قرار داد، طراح باید طرح‌های خود را براساس تجربیات رنگی شکل دهد که تأثیر مشابهی بر بیشتر مردم بگذارد.

روانشناسی رنگ قرمز در معماری

قرمز غالب‌ترین و پویاترین رنگ در میان رنگ‌ها است. چشم در نگاه به آن باید روی رنگ متمرکز شود؛ زیرا نقطه کانونی طبیعی رنگ قرمز زیر شبکیه چشم قرار دارد. به همین دلیل هم است که قرمز به شما نزدیک‌تر از آن‌چه هست به نظر می‌رسد.

روانشناسی رنگ نارنجی در معماری

نارنجی نسبت به قرمز کم‌تر شدید و ضمخت است. نارنجی از کاراکترهای منفی کمی برخوردار است. با این وجود، اگر آن را در طراحی به صورت کم رنگ و کم اشباع به کار برد ممکن است که کم ارز و کم شور و حرارت به نظر برسد.

روانشناسی رنگ زرد در معماری

رنگ زرد در حالت خالص، شادترین رنگ در بین تمام رنگ‌ها است. این رنگ نمادی از گرما، شادی و الهام بوده و نشان‌ دهنده روشنفکری است.

روانشناسی رنگ سبز در معماری

برخلاف رنگ قرمز، هنگامی که به رنگ سبز نگاه می‌کنیم، تمرکز چشم دقیقا روی شبکیه قرار دارد و به همین دلیل هم رنگ سبز، آرامش بخش‌ترین رنگ برای چشم است. سبز می‌تواند نماد طبیعت باشد و هم ناخوشی.

برای مشاوره‌ی رایگان می‌توانید با شماره‌های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.

نظرات خود را در ارتباط با این نوشته ما بنویسید.

با آرزوی بهترین‌ها.