نورگیر دیواری در معماری چیست؟
نورگیر دیواری در معماری نورگیر چیست؟
استفاده از نور طبیعی به عنوان یک عامل حیاتی در معماری مدرن و سنتی و طراحی ساختمان‌ها و دکوراسیون منازل شناخته می‌شود. با استفاده از نورگیرها می‌توان در کل روز از نور طبیعی و خواص معجزه آسای آن استفاده کرد. استفاده از نورگیرها نقش مهمی در طراحی پایدارو بهینه سازی انرژی ایفا می‌کنند. در نورگیرها بلوک‌های شیشه‌ای به کار می‌روند تا انعکاس نور در ساختمان افزایش یابد. انواع نورگیرها به منظور کاهش استفاده از روشنایی الکتریکی به کار می‌روند. به ما اجازه می‌دهند تا از درون ساختمان نمایی به منظره بیرون داشته باشیم.
قبل از خواندن این نوشته توصیه می‌شود نوشته‌های زیر را نیز مطالعه کنید:
نورگیر دیواری در معماری
تاریخچه استفاده از نورگیر دیواری
تاریخچه استفاده از نورگیر به دوران باستان و تمدن‌های اولیه مصر و روم بر می‌گردد. در معماری‌های ایرانی استفاده از نورگیر از دیرباز با سبکی منحصر بفرد انجام می‌شده است. این نورگیرها که به صورت پنجره‌های سقفی بودند برای انتقال نور و گاها برای تهویه هوا مورد استفاده قرار می‌گرفتند. به شکلی که این نورگیرها بخشی از سقف یا همه آن را به منظور نوررسانی به داخل ساختمان اشغال می‌کردند. از این رو مقاومت و عایق بودن نورگیرها در برابر باد و باران اهمیت زیادی داشت.
از انواع نورگیرهای مورد استفاده در زمان‌های قدیم نورگیر لوله‌ای، نورگیر شیب دار، نورگیر بازشوی سقفی و… اشاره کرد. در حال حاضر این نورگیرها جای خود را به پوشش سقف پاسیو، نورگیرهای حیاط خلوت، نورگیرهای پلی کربنات، پوشش سقف استخر، نورگیر حبابی و گنبدی داده‌اند که متشکل از دو بخش حبابی و فایبر گلاس هستند.
انواع نورگیرهای دیواری در معماری ایرانی
بیش‌تر پنجره‌های نصب شده روی دیوارها، وظیفه‌ی نورگیری را به عهده دارند. در معماری سنتی ایران نمونه‌های مختلفی از انواع نورگیرها را، که علاوه بر نقش ورود نور به داخل ساختمان، بر زیبایی بنا می‌افزایند، مشاهده کرد. از جمله این نورگیرها می‌توان به هورنو، روشندان، گلجام، روزن، شباک جامخانه، ارسی، باجه، تهرانی، چشم گاوی، پاچنگ، پاچلاقی، فریز و خوون اشاره کرد. تنوع در انواع نورگیرها نشان می‌دهد که نورگیری طبیعی در معماری سنتی ایران اهمیت زیادی داشته است. در ادامه به بررسی چند نمونه از این نورگیرها می‌پردازیم:
درب و پنجره‌ی مشبک از انواع نورگیرهای دیواری
پنجره‌ها برای جلب نور، جریان هوا و دیدن مناظر بیرون مورد استفاده قرار می‌گیرند. پنجره باید با شدت نور تناسب داشته باشد. پنجره‌های مشبک بین نور خارج و داخل تعادل ایجاد می‌کند و کسی که از داخل به بیرون نگاه می‌کند دچار خیرگی نمی‌شود. طرح‌هایی که در ساختن پنجره‌های مشبک به کار می‌رود، با شرایط اتاق جهت تنظیم نور، تنظیم و طراحی می‌شوند.
هورنو
هورنو به نورگیری بالای سقف گفته می‌شود. چون در نزدیکی‌های تیزه گنبد امکان اجرا به صورت بقیه‌ی قسمت‌ها میسر نیست، در نزدیکی‌های تیزه، سوراخ را پر نمی‌کنند تا در بالای سقف کار نور رسانی را انجام دهد. مثلا در پوشش بازارها اکثرا سوراخ هورنو باز است تا عمل روشنایی و تهویه امکان پذیر باشد.
در بناهایی که استفاده از پنجره در دیوارها ممکن نبوده مثل بازارها و سایر بناهای عمومی، معماران در قسمت خورشیدی کاربندی روزن‌هایی را ایجاد کردند که عبور مناسب و تهویه را به بهترین روش میسر می ساخته است و به آن روشندان می‌گویند. روشندان‌ها به شکل یک کلاه فرنگی بوده‌اند و عمود بر قسمت خورشیدی کاربندی ساخته می‌شوند و بعضی از آن‌ها زمینه چند ضلعی دارد و برخی از آن‌ها دارای شیشه هستند.
روزن از انواع نورگیرهای دیواری
روزن و پنجره را نمی‌توان از هم تفکیک کرد. روزن را یک پنجره کوچک است که معمولا در بالای در و گاهی در دو طرف آن برای گرفتن روشنایی و تامین هوای آزاد برای فضاهای بسته به کار گرفته می‌شد. به عبارت دیگر روزن به سوراخ‌هایی گفته می‌شود که در کلاله و یا شانه طاق‌ها تعبیه می‌شده است. روزن گاهی با چوب و گاه با گچ و سفال ساخته می‌شده و اغلب ثابت بوده است. در بناهایی که دارای بافت مرکزی و درونگرا بودند و از سقف هشتی یا از نقطه ای دیگر نور کافی برای هشتی تأمین می شد، در بالای در ورودی روزن قرار می‌دادند.
ارسی
ارسی معمولا در پیشخوان و رواق ساختمان‌های سردسیری دیده می‌شود. ارسی پنجره مشبکی است که به جای گشتن روی پاشنه گرد، بالا می‌رود و در محفظه‌ای که در نظر گرفته شده جای می‌گیرد. ارسی معمولاً در اشکوب کوشک‌ها و پیشخوان و رواق ساختمان‌های سردسیری دیده می‌شود. ارسی، معمولاً مانند پنجره و روزن‌های چوبی است.
گلجام
به شیشه‌های کوچک و رنگینی که در داخل گچ کار می‌گذاشتند و آن را در بالاترین قسمت طاق تعبیه می‌کردند تا نوررسانی به داخل بنا را امکان پذیر کند، گلجام می‌گویند.
فریز و خوون در انواع نورگیرهای ساختمان
خوون یک نقش تزیینی است که با تکه‌های آجر تراشیده و موزاییک آن را پدید آورده‌اند، سپس روی آن را با خاک و سریشم رنگ‌هایی که در آب حل کرده‌اند به رنگ‌های گوناگون رنگ می‌کنند و در پیشانی ساختمان، میانه ستون‌ها و فریز در چیده می‌شود. برای ورود روشنایی و هوا به اتاق‌ها لوله‌های گلچین را سوراخ کرده و نقش‌هایی پدید آورده و آن لوله‌ها را در بالای درها و پنجره‌ها نصب می‌کردند.
برای مشاوره‌ی رایگان می‌توانید با شماره‌های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این نوشته ما بنویسید.
با آرزوی بهترین‌ها.
۱ دیدگاه