معماری قاجار
معماری قاجار
معماری در قرن سیزدهم و چهاردهم معماری قاجار بوده است که عده ای این سبک معماری را تقلید از معماری غربی می دانستند.
از جمله بناهایی که در دوره ی معماری قاجار بنا شدند می توان کاخ گلستان، مدرسه سپهسالار، مسجد سپهسالار، بازارتهران، دارالفنون، نگارستان، قصر فیروزه، مسجدسلطانی و … رانام برد.
اواسط دوره ی قاجار با ورود معماری و تزئینات اروپایی معماری داخلی خانه ها دستخوش تغییر شد و تا قبل از آن معماری بیشتر به سبک سنتی بوده است.
اگر بخواهیم معماری دوره ی قاجار را با دوره های قبل از آن (زندیه و صفویه) مقایسه کنیم به این نتیجه می رسیم که از لحاظ فضایی به صورت چشمگیری معماری بهبود یافته و تنوع فضایی بیشتری داشته است ولی از لحاظ تزئینات، تناسبات و اندازه ها دوره های قبلی مانند صفویه و زندیه در شرایط بهتری بودند.
استفاده از کاشی های هفت رنگ و همچنین لعاب کاری در دوران صفویه بسیار رواج داشته و تا دوران قاجار نیز ادامه پیدا کرد که در سبک آذری و همچنین سبک اصفهانی نمونه های آن قابل مشاهده است.
این سبک تا اواسط دوره ی قاجار ادامه داشت و پس از آن با معماری مدرن آمیخته شد و کارخانه هایی جدید برای تولید انبوه مصالح ساختمانی جدیدی همچون آهن احداث گردید ودر پی آن ساختار ساختمان ها تغییر چشمگیری کرد و با استفاده از مصالح جدید (آهن و …)شروع به احداث بناهایی مانند نمایشگاه ،ایستگاه راه آهن و… کردند.
معماری قاجار
با وجود تغییری شگرف در معماری ساختمان های دوره ی قاجار و الهام گرفتن از معماری مدرن، اما نکته قابل تامل این است که معماری اماکن مذهبی تغییر چندانی نکرد مانند مسجد سپهسالار.
زمان سفر ناصرالدین شاه به اروپا دارالفنون ساخته شد و همچنین برج و باروری تهران که نماد تاثیر معماری اروپا در معماری ایران بود به فرمان ناصرالدین شاه ساخته شد.
معماری اروپایی بر ساخت کاخ ها نیز تاثیر گذاشته و با معماری اصیل ایرانی ترکیب شدند،از ویژگی های اصلی کاخ های دوره ی قاجار بادگیرهایی تزئین شده با کاشی،آیینه کاری و طلاکاری داخل عمارت را می توان نام برد.
در زمان قاجار بادگیرهایی در یزد،تهران،سمنان و کاشان ساخته شد.
از معماری های مذهبی دوران قاجار می توان به مسجد شاه در تهران،مسجد سید در زنجان و مدرسه سلطانی در کاشان اشاره کرد.
این معماری بیشتر مختص افراد ثروتمند و مرفه بوده و خانه هایی برپایه ی معماری اروپایی ساخته می شده که از ویژگی ها ی آن می توان به شیروانی ،ستون هایی بزرگ و مجلل در ورودی و نما ،گچ بری هایی تزئینی اشاره کرد.
بناهای ساخته شده به دست معماران اروپایی از لحاظ معماری و ظاهری کاملا متفاوت با بناهای ساخته شده در دوره های پیش از آن بوده است و در اواخر همین دوره بود که استفاده از مصالح جدید در ایران نیز رواج یافته و رضا خان اقدام به ساخت کارخانه هایی برای تولید انبوه این مصالح کرد.
معماری قاجار تا حدود صد سال پس از انقراض سلسه ی قاجار نیز در ساخت خانه ها ،کاخ ها ودیگر اماکن رواج داشت.
معماری مذهبی دوره ی قاجار
معماری مساجد و اماکن مذهبی در دوره ی قاجار چندان تغییر نکرده و معماری اروپایی بر آن تاثیر نذاشته و بیشتر از سبک معماری های دوران پیش از قاجار مانند صفویه پیروی می کند و در این دوره تعدادی اندک مسجد ساخته شد.
استفاده از نقاشی داخل مساجد از تغییراتی بود که در این دوره پیش آمد.
ویژگی های پلان های دوره ی قاجار
ساخت بناهایی بسیار مرتفع که بر شکوه و عظمت بنا افزوده شود،استفاده از تزئینات داخلی،تغییر سه دری ها به دو دری،داشتن معماری درونگرا،قراردادن پلکان در محورهای اصلی،استفاده از تزئیناتی مانند گل های لندنی در کاشی کاری ها،استفاده از نقش های تخت جمشید و کاشی کاری های هفت رنگ با رنگ های غالب قرمز و یا ارغوانی،استفاده از مصالحی همچون آهن وسیمان و سنگ،قراردادن ایوان های مرتفع در ورودی های بنا.
تزئینات مورد استفاده در معماری قاجار
در نمای داخلی بنا از کاشی های هفت رنگ ،گچ بری و لعاب هایی با رنگ هاب مختلف استفاده می شده است و رنگ های غالب برای استفاده در معماری داخلی در این سبک معماری رنگ های نارنجی و زرد بوده اند.
از دیگر تزئینات معماری این دوره استفاده از شیشه های رنگی و آیینه کاری و کاشی های نقش دار را می توان نام برد.
پیشنهاد نویسنده : در ارتباط با معماری در دوران پهلوی بخوانید.
معرفی چند نمونه از بناهای دوره ی قاجار
کاخ گلستان از مهم ترین بناهای تاریخی ایران است و علاوه بر سکونت خانواده های شاهان در آن ،معماران و هنرمندان زیادی نیز در آن جا مشغول آموزش و تربیت بوده اند از جمله بناهای موجود در کاخ گلستان می توان شمس العماره،کاخ آیینه،تخت مرمر،عمارت بادگیر،تالارالماس،حوضخانه،تالارعاج را نام برد.
مدرسه دارالفنون به فرمان ناصرالدین شاه قاجار برای کسب علم در تهران ساخته شد ،ساختمان دار الفنون شامل پنجاه اتاق با ابعاد چهار در چهار بود که محل قرار گیری آن ها چهار گوشه ی حیاط بود و تمامی اتاق ها با گچ بری تزئین شده و دارای نقاشی هایی بسیار زیبا بودند.
در قسمت شمالی ساختمان نیز اتاق هایی کوچک در فضایی بزرگ قرار می گرفتند که محل آموزش نظامیان بود.
نگارستان که به دست فتعلی شاه قاجارساخته شد و دو عمارت دلگشا و تالار قلمدان را شامل می شود.
تابلو های هنرمندانی چون میرزا جانی نقاش و عبدالله خان نقاش باشی در یکی از اتاق های این عمارت قرار داشته و به همین دلیل نام این عمارت نگارستان گذاشته شده است.
پروژه های مرتبط با این مقاله که توسط شرکت دکوطرح طرح انجام شده است:
برای مشاوره ی رایگان می توانید با شماره های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این مقاله برای ما بنویسید.
موفق باشید.
۰ دیدگاه