معماری اصیل افغانستان
معماری اصیل افغانستان
بخشی زیادی از خانه ها و سکونت گاه های مردم افغانستان براساس دیدگاه معماری سنتی ساخته شده است، نیازهای معماری روستایی هر کشور، به طور کل بر اساس دومعقوله‌ی نیاز مادی و معنوی پایه گذاری شده است. معماری سنتیوبومی هر کشور، خصوصا افغانستان متاثر از شرایط جغرافیاییو اقلیمی، فرهنگ ها، عقایدو ارزش ها و سنت ها است. هرکدام از عوامل مادی و معنوی تآثیر گذار در روند شکل گیری بافتی روستاها و ایجاد روستاها در افغانستان می باشد. مطالعه‌ی معماری سنتی و بومی افغانستان نشانگر هویت فرهنگی، شیوه‌ی زندگی، مفاهیم‌ها و بسیاری از مسائلی است که کمتر مورد تحقیق و پژوهش در سطح داخلی و خارجی در افغانستان قرار گرفته است. امید است با در نظر داشت تکثر فرهنگی- قومی افغانستان به طرف یک هویت کلان ملی با حفظ و شناخت خرده فرهنگ ها تحقیق و مطالعات همه جانبه از سوی علاقه مندان حوزه‌ی معماری، فرهنگ و هنر صورت گیرد؛ زیرا با این مطالعه و تحقیق می توان رازها و رمزهای ناشناخته از معماری، فرهنگ و هنر را برای جوانان برآمده از پساجنگ و جهانی که شناخت کمتر از هویت اصیل خرده فرهنگ های افغانستان دارند شناساند و آگاهی داد و به طرف بازسازی هویت فرهنگی و معماری افغانستانی حرکت کرد.
قبل از خواندن این مقاله توصیه می شود مقالات زیر را نیز مطالعه کنید:
معماری اصیل افغانستان
هنر معماری در افغانستان
هنرمندان و معماران چیره دست این سرزمین در روزگار گذشته آثاری فاخر و گران مایه ای خلق کرده است که امروزه مایه‌ی فخرو مباهات و هم چنین نگینی بر فرهنگ و تمدن افغانستان می باشند؛ اما متاسفانه با وجود پیشینه‌ی گران سنگ، امروز شاهد ساختن و برافراشتن بناهاو ساختمان ها و نوعی از معماری هستیم که نه تنها تناسب چندانی با فرهنگ و هویت افغانستانی ندارند، بلکه مسائل و معضلات اجتماعی و روانی را گریبانگیر مردم شهر و روستاهای کشور کرده است. بحران هایی را در زمینه‌ی اجتماعی مانند بی هویتی ، بی فرهنگی و بستر خشونت پروری را در جامعه‌ی افغانستان در پی داشته اند. به این جهت لازم است تا تدابیری اساسی اندیشیده شود و با باز پروری هویت و الگوهای کهن و مطابق هویت ما و با پذیرفته شدن فرهنگ مدرن، تحول جدید در عرصه‌ی معماری صورت گیرد.
تاریخچه فرهنگ و هنر معماری در افغانستان
معماری افغانستان به معماری در مرزهای کشور مدرن کنونی گفته می‌شود، که از سال ۱۸۳۴ تقریباً بدون تغییر باقی مانده‌است. به عنوان ارتباط بین سه مرکز عمده فرهنگی و جغرافیایی چون آسیای میانه، شبه قاره هند و فلات ایران، مرزهای منطقه قبل از این زمان با پیشرفت سریع ارتش‌ها تغییر کرده و این سرزمین متعلق به طیف وسیعی از امپراطوری‌های گذشته بوده‌است.
تنوع تاریخ افغانستان گوناگونی را که در شیوه معماری و بقایای معماری این کشور وجود دارد، با تأثیرات مختلف از معماری یونان باستان تا معماری ایرانی و هندی تا چینی و اروپایی در قرن‌های اخیر، امکان‌پذیر می‌کند. طیفی از تأثیرات مذهبی در طول زمان نیز بازتاب داده شده‌است، و شواهدی در درجه اول از الهامات و ریشه‌های بودایی، زرتشتی و اسلامی را به نمایش گذاشته است.
با ظهور عصر آهن در آسیای میانه، اولین نشانه‌های برنامه‌ریزی مدور شهر مشهود است که از این نقطه در فلات ایران معمول است. شکل دایره ای به احتمال زیاد قصد دفاعی داشته‌است. بخش‌هایی از شهرهای بزرگ تاریخی مانند بلخ و قندهار شواهدی از باروها با پایه‌های مربوط به این دوره با مشخصه‌های خشت و گل و برج در فواصل منظم دارند. یک ارگ نیز معمولاً در مرکز این ساختارها قرار داشت، شواهدی که نشان می‌دهد این شهرک‌ها به عنوان مراکز اداری و بازار نیز فعالیت می‌کردند. این سنت معماری دفاعی از همان آغاز در بسیاری از آسیای میانه گسترش و حفظ شد.
بررسی و تأثیر فرهنگ کهن این کشور به طور کلی در معماری بومی و سنتی روستایی آن چنان وسیع و دامنه دار است که در این متن نمی گنجد؛ اما در حد وسع تلاش شده است تا نظری کلی به این موضوع افکنده شود. به طور نمونه می توان یادی از خلاقیت های مهندسی معماران مناطق مرکزی افغانستان در گذشته با طبیعت یاد آوری نمود. در مناطق سردسیر و کوهستانی هدف اصلی باشندگان آن مناطق حفظ حرارات (گرما) در داخل مسکن و خانه برای رفاه و راحتی در گذشته ها بوده است. به این دلیل می توان گفت که همه ساختمان ها در مناطق هزاره جات به صورت ارگانیک(طبیعی) با در نظر داشت اقلیم منطقه طراحی و دیزاین می گردید تا حداکثر نور آفتاب در موسم زمستان جذب و حداکثر نور آفتاب را در تابستان دفع کند. طراحی و ساخت دیوار های ضخیم استفاده از روش های ارگانیکی و اقلیمی برای کنترول و مهار انرژی را در طول سال نشان می دهد.
ضخامت این دیوارها معمولا ۶۰ سانتی تا ۱۲۰ سانتی با توجه به محیط و اقلیم مسکن در نظر گرفته می شد. بنابراین برای حفظ ارزش های فرهنگی و معماری سنتی و بومی افغانستان و در عین حال بهره جستن از روند مدرن معماری با توجه به شرایط اقلیمی سعی گردد با بهره گیری از مواهب طبیعی موجود در محیط پیرامون، بستری مناسب برای زندگی آماده گردد. الگوهای فرهنگی، عادات، شیوه تفکر و زیستن، سایر مؤلفه ها و هویت های فرهنگی یک مرز و بوم، مستقیم و غیر مستقیم در معماری بومی نقش و تأثیر بسزا دارند. بنابراین معماری بومی و سنتی آیینه ای از فرهنگ و هنر یک ملت و تجلی گاه آن است. در این صورت لازم است که معماری از مسیر فرهنگی عبور کند تا سرانجامی انسانی، فرهنگی و تعالی بخش را به همراه داشته باشد. ضرورت توجه به خواسته هاو نیازهای مردم و هم چنین اهمیت فرهنگ و بازپروری فرهنگی در اجتماع و ساختن محیطی امن برای مردم، سبب توجه و گرایش به معماری بومیوسنتی شده است که این نگرش خلاقیت و نوآوری و رشد و تعالی در این عرصه را از سوی مهندسان و طراحان به دنبال خواهد داشت.
معماری اسلامی در افغانستان
گسترش اولیه اسلام به افغانستان در حدود قرن هشتم میلادی اتفاق افتاد و حکومت عباسی توسط صفاریان و بعداً سامانیان تا سال ۹۶۱ میلادی جانشین آن شد. به دنبال این مقطع زمانی افغانستان به عنوان مرکز تمدن اسلامی تحت امپراتوری غزنوی تأسیس شد که تا سال ۱۲۱۹ غوریان جانشین آنها شد. مقبره یک بنای مهم اسلامی بود. در مزار شریف شواهدی از بنایی یادبود برای، چهارمین خلیفه سنی ساخته شده که امروزه همچنان یک مکان زیارتی بزرگ برای مسلمانان سنی در افغانستان است. شکل مقبره به‌طور معمول شامل یک اتاق مربع گنبدی شکل یا یک کوپولا مخروطی شکل در بالای برج است. ایوان ، یک درگاه ورودی تاق دار تزئینی است. ایوان از آسیای میانه قبل از اسلام سرچشمه گرفت و خود را در بسیاری از طرح‌های مقبره و مساجد با گسترش اسلامی، به ویژه در معماری دوره بعدی تیموریان نشان می دهد. تأثیر قابل توجه فرهنگ غنی ایرانی در دوره‌های بعدی غزنوی و غورید قابل توجه است، کاشی‌ها به گونه ای مرتب شده بودند که کتیبه‌های تزئینی و تمام دیوارها را تشکیل می‌دادند، سنتی که بعداً در دوره تیموری بسیار گسترش یافت. مساجد عموماً بر اساس طرح چهار ایوان با محفظه گنبد مرکزی ساخته می‌شدند. قدیمی‌ترین بنای اسلامی در افغانستان یک مسجد مربع و نه گنبدی در بلخ است که توسط عباسیان در قرن نهم میلادی ساخته شده‌است.
برای مشاوره ی رایگان می توانید با شماره های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این مقاله ما بنویسید.
موفق باشید.
۰ دیدگاه