سبک معماری باروک و روکوکو
03
بهمن

سبک معماری باروک و روکوکو

سبک معماری باروک و روکوکو

باروک که کلمه‌ای اسپانیایی بود، از این زبان وارد لغت نامه‌ی زان فرانسه شد. کلمه‌ی باروک در زمینه‌ی جواهرات به معنای “مروارید غیر غلتان” است و بعد از مدت‌ها آن را به معنای “عجیب، غیرعادی، نامنظم، بی‌قاعده” تعیین کردند.

به‌طور کلی باروک به هر چیز غیرکلاسیک و غیر رایج اطلاق می‌شد. سن سیمون باروک را “خلق کارهای غیرمتداول” تعریف کرد. از ویژگی‌های بارز هنر باروک حفظ تعادل و وحدت آفرینی در میان عنصرهای مختلف است. هدف اصلی معماری باروک آن بود که فضای کلی را در مرکز تعبیه کند و فضاهای فرعی و نمای پیشین بنا را با آن نظم سازد و با تنظیم اجزای پیش نشسته و تونشسته ضربی موزون بر پا دارد و دیگر هنرها چون مجسمه سازی را در خدمت آن بگذارد.

خصوصیات هنر باروک مانند شبیه سازی فردی، نقاشی روی سقف، اسلوب‌های کوتاه نمایی اندام، تعلیق هیکل‌ها در فضا، تجسم صحنه از دیدگاه‌های مختلف، شگردهای ژرف نمایی دید فریب، گچ‌بری قاب‌بندی و زینت‌کاری ساختمانی به حد کمال رسید.

باید بگوییم که کار دانان این زمینه، هرگز باروک را به عنوان یک مکتب معرفی نکردند. بلکه آن را یک جریان یا گرایش دانستند که در یک دوره خاص و با اهمیت و از طریق ارزش گذاشتن به ویژگی‌های مشترک هنری و ادبی آن دوره به وجود آمده بود.

 

جهان بینی و خصوصیات سبک باروک

  • بی‌ثباتی دنیا: یکی از اساسی‌ترین تفکرات باروک این است که شناخت و دانش بشر از جهان اطراف خود کاملا ناقص است. چون دنیا بی‌وقفه در حال تحول و دگرگونی و بازسازی است و هیچ چیز ثابت و قطعی نیست. به عنوان مثال این تغییر و تحول در طبیعت کاملا محسوس است. توالی فصل‌ها نشانه‌های ملموس از این تغییر شکل بی‌وقفه است.
  • انسان آزاد: انسان در واقع بر تقدیر و سرنوشت خود حاکم است. بودن انسان در دنیایی که در آن تغییر و تحولی رخ نمی‌دهد و قوانینی قطعی دارد، آزادی عمل، قدرت انتخاب و تصمیم‌گیری را با او ایجاد می‌کند. چرا که نمی‌تواند بر اساس احتمالات تصمیم‌گیری کند.
  • نپذیرفتن چیزی به‌طور قطعی و مسلم: باروک باور دارد که نمی‌توان از باطن و واقعیت چیزی آن را قضاوت کرد. باروک به آنچه که در ظاهر وجود دارد اهمیت می‌دهد و آن‌چه که واقعا هست.
  • واقعیت و توهم: باروک باور دارد بین ظاهر و باطن و واقعیت و دنیای غیر واقعی، مرزی ساختگی وجود دارد و این مرز واقعیت ندارد. شاید آن چه را که خیال می‌دانیم این واقعیت است و شاید هم برعکس تمام واقعیت‌های ذهنی ما همه خیالی بیش نشود.
  • دنیا صحنه نمایش است: از نظر باروک زندگی تئاتری توام با ترکیب خواب و بیداری یا خیال و حقیقت است. در واقع باروک می‌گوید انسان باید بازیگر صحنه زندگی خودش شود. یعنی باید نقابی برچهره‌اش بگذارد و واقعیت درون خود را پنهان کند که در واقع این کار نوعی خود سازی است زیرا با تظاهر به خوب و شریف بودن واقعا می‌توان خوب و شریف بود.
  • باید مدرن بود: عصر باروک تنها به دنبال آثار و ایده‌های نو است و به دنبال تقلید و الهام گرفتن از آثار گذشته نیست.
  • مخاطبان متمدن: مخاطبان باروک انسان‌هایی با فرهنگ و متمدن هستند اما لزوما دانشمند نیستند چرا که با توجه به باور باروک تظاهر به خوب و متمدن بودن کافی است.
  • افراط: هنرمندان سبک باروک در خلق آثار هنری خود گاهی دچار افراط می‌شوند و آن را با عنوان آزادی خلاق مجاز است.
  • سبک باروک در همه هنرهایی مانند نقاشی، معماری، سینما، موسیقی، تئاتر، شعر و هنرهای تجسمی ورود کرد.
  • تئاترهای تراژدی، کمیک و نمایشنامه‌های روستایی که از یک عشق ساده در دل طبیعت ناشی می‌شود در این دوران بسیار مورد توجه است.
  • رمان‌های این دوره نیز پر از حوادث و اتفاقاتی است که در مکان‌ها و زمان‌های مختلف برای قهرمان بارکد روی می‌دهد. قهرمان باروک خود را در عشق خود حبس نمی‌کند و پایبند به آن نیست. به همین دلیل اغلب عشق‌هایی که در داستان‌های قهرمانان باروک وجود داشت، بی‌ثبات و ناپایدار هستند.
  • از ویژگی‌های معماری باروک، خطوط منحنی و کج و ناموزون آن است. باروک به تزیینات و نمای ظاهری ساختمان‌ها و بناها در معماری بسیار توجه دارد.

 

معماری و شهرسازی دوران باروک و روکوکو

پرداختن به این دو دوران تنها محدود به آن بخش از تاثیراتی است که در دوران مدرن بر معماری مدرن داشته است و بناها و یا حوزه‌هایی که در این زمره جای داشته‌اند مورد توجه هستند. در سده ۱۶ میلادی باروک به معنی بی‌قاعده بود اما در سده ۱۹ میلادی با عناوینی نظیر شکوهمند، پر ریزه کار و… شناخته می‌شد. در این دوران پیکرتراشی و نقاشی به خدمت معماری در می‌آیند. دوران روکوکو از صلابت و ابهت ساختمان‌های باروک کم کرد و به سبکی و ریز نقشی، شادی انگیزی و زینت گری آن پرداخت. دوره باروک را شاید بتوان عصر تک میدان‌ها نامید.

توجه به میدان به عنوان فضایی برای جمعیت زیادی بود که فضاهای داخلی موجود گنجایش کافی برای آن‌ها را نداشتند. از مهم‌‌ترین طرح‌‌های دوران باروک می‌‌توان به میدان کلیسای سنت پیتر یا میدان ابلیکا اشاره کرد.

این میدان متشکل از سه عامل معماری میدان بیضی شکل، میدان مستطیل شکل و کلیسای سنت پیتر است. دو بازوی گشوده شده میدان استعاره‌‌ای از آغوش باز کلیسا برای پذیرش مومنان است. “برمینی” در کلیسای سان کارلو با استفاده از دیوار موجی شکل احساس حرکت را به وجود می‌آورد و این احساس حرکت و بازی با نور و سایه مانند تاثیر سایه روشن نقاشی‌های رامبراند است. حرکت در معماری بعدها توسط آلوار آلتو نیز به عنوان یکی از ویژگی‌های معماری به کار گرفته شد.

 

آثار دوران باروک و روکوکو بر معماری مدرن

معماری باروک و روکوکو دو سبک هنری بودند که در قرن‌های ۱۷ و ۱۸ میلادی در اروپا رواج یافتند. این دو سبک تاثیرات عمیقی بر معماری مدرن گذاشتند و می‌توان آثار آن‌ها را در بسیاری از ساختمان‌های مدرن مشاهده کرد. معماری باروک را می‌توان واکنشی به سبک کلاسیک دانست. این سبک بر شکوه و عظمت تاکید داشت و از تزیینات فراوان برای ایجاد حسی از هیجان و شگفتی استفاده می‌کرد.

سبک معماری روکوکو

 

ویژگی‌های اصلی معماری باروک عبارتند از:

  • استفاده از خطوط منحنی و پیچیده.
  • استفاده از نور و سایه برای ایجاد کنتراست.
  • استفاده از تزئینات فراوان.
  • تأکید بر عظمت و شکوه.

معماری باروک در بسیاری از نقاط اروپا رواج یافت و از جمله برجسته‌ترین بناهای این سبک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • کلیسای سنت پیتر در رم.
  • کاخ ورسای در فرانسه.
  • کاخ کاترین در روسیه.

از طرف دیگر، معماری روکوکو سبکی نسبتا ظریف‌تر و سبک‌تر از معماری باروک بود. این سبک بر تزئینات و جزئیات تأکید داشت و از رنگ‌های روشن و پاستلی استفاده می‌کرد. ویژگی‌های اصلی معماری روکوکو عبارتند از:

  • استفاده از خطوط منحنی و پیچیده.
  • استفاده از تزئینات فراوان.
  • تأکید بر جزئیات.
  • استفاده از رنگ‌های روشن و پاستلی.

معماری روکوکو در فرانسه آغاز شد و سپس به سایر نقاط اروپا گسترش یافت. از جمله برجسته‌ترین بناهای این سبک می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • هتل دو ویل در پاریس.
  • قصر ورسای در فرانسه.
  • کاخ شواینبرون در وین.

 

آثار دوران باروک و روکوکو بر معماری مدرن چه هستند؟

آثار دوران باروک و روکوکو بر معماری مدرن به طرق مختلف قابل مشاهده است. برخی از این تأثیرات عبارتند از:

  • استفاده از خطوط منحنی و پیچیده: استفاده از خطوط منحنی و پیچیده یکی از ویژگی‌های مشترک دوران باروک و روکوکو است. این ویژگی در معماری مدرن نیز به چشم می‌خورد، به عنوان مثال در استفاده از فرم‌های منحنی در ساختمان‌های مدرن.
  • استفاده از نور و سایه برای ایجاد کنتراست: استفاده از نور و سایه برای ایجاد کنتراست نیز یکی از ویژگی‌های مشترک دوران باروک و روکوکو است. این ویژگی در معماری مدرن نیز به چشم می‌خورد، به عنوان مثال در استفاده از نورگیرهای سقفی یا پنجره‌های بزرگ برای ایجاد کنتراست بین نور و سایه در داخل ساختمان.
  • استفاده از تزئینات فراوان: استفاده از تزئینات فراوان یکی از ویژگی‌های دوران روکوکو است. این ویژگی در معماری مدرن نیز به چشم می‌خورد، به عنوان مثال در استفاده از عناصر تزئینی در نمای ساختمان‌ها یا در طراحی داخلی.
  • تأکید بر جزئیات: تأکید بر جزئیات یکی از ویژگی‌های مشترک دوران باروک و روکوکو است. این ویژگی در معماری مدرن نیز به چشم می‌خورد، به عنوان مثال در استفاده از مصالح و متریال با کیفیت بالا در ساخت ساختمان‌ها یا در طراحی داخلی.
  • استفاده از رنگ‌های روشن و پاستلی: استفاده از رنگ‌های روشن و پاستلی یکی از ویژگی‌های دوران روکوکو است. این ویژگی در معماری مدرن نیز به چشم می‌خورد، به عنوان مثال در استفاده از رنگ‌های روشن در نمای ساختمان‌ها یا در طراحی داخلی.

سبک معماری باروک

علاوه بر این موارد، می‌توان تأثیرات دوران باروک و روکوکو را در سایر جنبه‌های معماری مدرن نیز مشاهده کرد. به عنوان مثال، تأثیر این دو سبک را می‌توان در طراحی مبلمان، نورپردازی و حتی نحوه استفاده از فضای داخلی ساختمان‌ها مشاهده کرد.

 

 

برای مشاوره‌ی رایگان می‌توانید با شماره‌های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.

نظرات خود را در ارتباط با این نوشته برای ما بنویسید.

با آرزوی بهترین‌ها.