تاريخچه معمارى در ايران
تاريخچه معمارى در ايران
تاريخچه معمارى در ايران اولين نمونه‌هاى هنر و معمارى در ايران، در منطقه خراسان شكل گرفت كه در اين منطقه شاهد شكل‌گيرى اولين شيوه معمارى ايران در ایران پس از اسلام هستيم كه اين شيوه به، شيوه خراسانى يا شبستانى معروف شد و در اوايل قرن اول هجرى قمرى و از ابتداى پذيرش دين اسلام از سوى ايرانيان آغاز شد و تا قرن چهارم هجرى قمرى ادامه پيدا كرد و در اين شيوه نقشه مساجد از صدر اسلام الهام گرفت و مساجد به صورت چهل ستونى يا شبستانى بنا شدند و قوس‌هاى به كار رفته در اين شيوه به صورت تخم‌مرغى و يا بيضى شكل گرفتند و از نمونه‌هاى آن مى‌توان به كاخ‌هاى ساسانى، كاخ فيروز آباد و يا طاق كسرى اشاره كرد.
به طور كلى مى‌توان گفت معمارى در اين شيوه بسيار ساده و عارى از هرگونه تكلف است و مصالحى كه در اين بناها به كار رفته است بسيار ساده و ارزان قيمت میشود كه مى‌توان از مساجد اين شيوه به مسجد جامع اصفهان و مقبره امير اسماعيل سامانى اشاره كرد.
تاريخچه معمارى در ايران
بعد از آن در نيمه اول قرن پنجم هجرى قمرى درخشان‌ترين دوره هنر اسلامى در ايران آغاز شد كه در اين دوره شاهد اوج شيوه‌اى از معمارى به نام رازى هستيم كه در شهر رى آغاز شد و تا حمله مغول ادامه پيدا كرد كه در اين دوره برج‌هاى آرامگاهى، مناره‌ها، مساجد، مدارس، كاروان‌سراها و موارد ديگرى مى‌توان اشاره كرد كه تعداد آن‌ها از مساجد بيش‌تر شده كه در اين بناها طرح‌هاى دايره‌شكل، هشت گوش، شش گوش، چهار گوش، مربع و مربع مستطيل مورد استفاده قرار مى‌گرفته است كه در اين شيوه ساختمان از ابتدا و بنياد از مصالح مرغوب احداث مى‌شد و خشت‌هاى پخته كوچك و بزرگ و نازك بستر نما را در بر مى‌گرفت.
مساجد معروف
مساجد معروفى همچون، مسجد برسيان، مسجد جامع اردستان، مسجد جامع كبير قزوين و مسجد جامع اصفهان از نمونه‌هاى اين شيوه به شمار مى روند اما در اوايل قرن هفتم هجرى قمرى و با حمله مغولان بسيارى از كشورهاى اسلامى از جمله ايران به ويرانى كشيده شدند اما پس از چندى و با تاسيس سلسله ايلخانيان، مغولان فرهنگ‌ها و سنت‌هاى كشورهاى شكست خورده را پذيرفتند و يكى از حاميان هنر و هنرمندان اسلامى شدند كه در اين دوره شيوه‌اى به نام شيوه آذرى رواج پيدا كرد و اين شيوه تا دوره صفويه ادامه پيدا كرد و شهرهايى مانند تبريز، بغداد، سلطانيه، اصفهان مراكز هنر و هنرمندان شدند و بناهاى مذهبى و غير مذهبى زيادى در اين شهرها بنا شدند.
قرن هشتم هجرى قمرى
اما در اواسط قرن هشتم هجرى قمرى و با حمله تيمور بار ديگر شهر هاى ايران به ويرانى كشيده شدند اما اين بار نيز هنر ايرانيان، تيموريان را نيز منقلب كرد و شهرهايى همچون سمرقند و بخارا مراكز هنرى ايران شدند و شيوه آذرى كه از زمان مغول رواج پيدا كرده بود به كار خود ادامه داد كه در اين دوره بود كه ابداعى در زمينه تزئينات معمارى يعنى كاشى معرق به وقوع پيوست و مى‌توان از بناهاى معروف اين دوران به مسجد گوهرشاه، مسجد جامع ورامين، مسجد جامع يزد، مسجد كبود تبريز و… اشاره كرد.
قرن دهم هجرى قمرى
در اين دوره و اوايل قرن دهم هجرى قمرى شهرهايى همچون اصفهان، قزوين، تبريز به مراكز هنرى ايران تبديل شدند كه در اين دوره شاهد اوج هنر معمارى ايران كه توسط پادشاهان هنر دوستى همچون شاه تهماسب و شاه عباس اول به وجود آمد.از ميان انواع هنر معمارى در ايران، معمارى مذهبى از جايگاه خاصى برخوردار است، اما سابقه اين نوع معمارى به دوران قبل از اسلام به ويژه دوره ساسانيان مى‌رسد. با گسترش دين اسلام در كشورهاى مختلف از جمله ايران، معمارى مذهبى جايگاه خاصى به خود گرفت كه همين باعث شد كه مسجد در ايران به عنوان عالى‌ترين بناى اسلامى به شمار آيد.
معمارى ايرانى
ايران در طول تاريخ خود و به واسطه تمدن و قدمت تاريخى خود فرهنگ معمارى خاص خود را به جهان ارائه داده است و به واسطه وسعت جغرافيايى و وجود ناحيه هاى متعدد داراى تنوع معمارى زيادى است كه اگر به اين موضوع خوب دقت كنيم خواهيم فهميد كه حتى در يك منطقه جغرافيايى خاص نيز با تنوع در شيوه هاى ساخت و ساز روبرو هستيم.
اعتقادات مردم در معماری ایرانی
در درجه اول دو عامل مكان و زمان است كه ما را با تنوع ساخت در آ ن اقليم روبرو مى كند كه اين انتخاب و گرايش در معمارى ايران ريشه در اعتقادات مردم اين سرزمين دارد كه خواستار فضايى آرام براى خانواده خود به دور از هياهو و مزاحمت ديگران هستند.
به طور كل شيوه‌هاى معمارى ايران را مى‌توان به صورت زير خلاصه كرد:
- شيوه پارسى: دوران هخامنشى يا سده چهارم.
- شيوه پارتى: سده چهارم تا صدر اسلام.
- شيوه خراسانى: از ابتداى قرن چهارم تا انتهاى قرن چهارم.
- شيوه رازى: قرن پنجم تا اوايل قرن هفتم.
- شيوه آذرى: از اوايل قرن هفتم تااوايل قرن دهم.
- شيوه اصفهانى: از اوايل قرن دهم تا اواسط دوره قاجاريه.
- معمارى معاصر: از اواسط دوره قاجاريه تا كنون.
برای مشاوره‌ی رایگان می‌توانید با شماره‌های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این مقاله برای ما بنویسید.
با آرزوی بهترین‌ها.
جلالی
شهریور 1403مقایسه شیوه‌های معماری قدیمی با معماری معاصر خیلی جالبه، کاش بیشتر بهش می‌پرداختید.
موسوی
شهریور 1403این مطلب به نظر شما برای پروژه‌های بازسازی هم کاربرد داره؟
امیرحسین
شهریور 1403نکته‌ای که درباره تأثیر زمان و مکان روی معماری گفتید، خیلی فکرمو مشغول کرد.
محمود
شهریور 1403مقاله خیلی آموزنده بود، ممنون از تیم دکوطرح.
مهندس حبیبی
دی 1403سلام
ممنون از شما
کامران
شهریور 1403جالبه که اینقدر تنوع توی معماری ایران وجود داره!
سحر
شهریور 1403کاش درباره تأثیر فرهنگ‌ها بر معماری ایران بیشتر توضیح می‌دادید.
مهندس حبیبی
دی 1403سلام
چشم حتما
مانی
شهریور 1403این مقاله چه منابعی رو برای مطالعه بیشتر پیشنهاد می‌ده؟
مازیار
شهریور 1403شیوه‌های مختلف معماری ایران همیشه برام جالب بوده، این مطلب به نظرم خیلی بهشون پرداخته.