معماری در اقلیم کوهستانی
معماری در اقلیم کوهستانی
به شرایط آب و هوایی یک منطقه مانند رطوبت، باد، باران، فشار و … اقلیم گفته میشود و عواملی که بر شرایط اقلیمی تاثیر میگذارند شامل بادهای فصلی، عرض جغرافیایی، رطوبت، گیاه، زاویه تابش خورشید و… است.
معماری در اقلیم کوهستانی
پوشش گیاهی در مناطق کوهستانی: سرما و گرما به یک میزان باعث از بین رفتن گیاهان شده و نیز مانع از رشد آنها هم میشود. در این مناطق از گیاهان همیشه سبز برای کنترل باد استفاده میکنند، این گیاهان برگهایی سوزنی شکل داشته که علت آن این است که دائم در حال فتوسنتزاند و انرژی کمتری مصرف میکنند.
اقلیم سرد و کوهستانی شامل دامنههای غربی رشته کوههای مرکزی ایران میشوند که این رشته کوهها مانع از نفوذ هوای مرطوب مدیترانه ای شده و رطوبت را در دامنهها حفظ میکنند. در این منطقه گرما در قسمت درهها در تابستان بسیار زیاد و در زمستان بسیار کم است.
در این منطقه زمستان به شدت سرد بوده و تا چندین ماه زمین یخبندان است. بارندگی در تابستان به ندرت دیده میشود ولی در زمستان بسیار زیاد است.
در این مناطق سرما از ابتدای آذر شروع و تا پایان فروردین ادامه دارد. بهرهگیری از انرژی خورشیدی و جلوگیری از نفوذ باد های سرد در این اقلیم از اهمیت ویژهای دارد.
روستاها باید روی زمین و یا قسمتها بلندی دامنه قرار گیرند. زیرا که درون درهها خطر سیل و نفوذ بادهای سرد وجود دارد و در ارتفاعات نیز به دلیل ناهمواریها و عدم دسترسی به آب محل مناسبی برای سکونت نیست.
عامل اصلی در شکل گیری روستا و شهر در این مناطق، سرماست. در این اقلیم فضاهای روستایی و شهری کم بوده و بناها به هم متصلاند و عرض کوچهها و معابر بسیار کم است.
نکاتی مهم در معماری اقلیم کوهستانی
طراحی پلان باید به صورت فشرده قرارگیرد. از اشکالی مانند مکعب برای طراحی استفاده میکنیم که حجم بیرونی آنها کمتر است.
جهت استفاده از انرژی خورشیدی، بهترین جهت قرارگیری ساختمان شرقی-غربی است. باید برای ساختمان حیاط مرکزی با ابعاد کوچک طراحی شود. بازشوها (درب و پنجره) بزرگ نباشند و در جهت وزش بادهای سرد قرار نگیرند تا از تبادل حرارت فضای داخلی و خارجی تا حد امکان جلوگیری شود.
باید از مصالحی استفاده کنیم که دارای ظرفیت حرارتی کم برخورددار است. استفاده از عایق حرارتی ضرورت دارد.
همانطور که میدانیم برف میتواند به صورت عایق عمل کند، بنابراین طراحی سقف باید مسطح بوده تا برف مدت بیشتری روی آن بماند ولی در صورتی که پوشش بام از کاهگل ساخته شود باعث نفوذ رطوبت خواهد شد و باید برف را از روی سقف پارو کرد.
جهت و شدت باد در طراحی اهمیت بسیاری دارد، برای داشتن شرایطی مطلوب باید جلوی نفوذ باد های سرد را گرفته و با استفاده از ساختمان های مجاور و درختان، باد مطلوب را به سمت دلخواه خود هدایت کنیم، برای حفاظت ساختمان در برابر بادهای سرد باید از عایق حرارتی و مصالح مقاوم استفاده کنیم.
زیرزمینهایی با سقف کوتاه طراحی کرده که در تابستان هوای معتدل تری دارند و برای سکونت مناسب است.
مهم است که در اقلیم کوهستانی
کف حیاط را ۱ تا ۱/۵متر پایینتر از سطح پیاده رو طراحی کرده تا آب جاری را بتوانیم در آبانبار ذخیره کنیم. با طراحی کف حیاط، پایین تر از از سطوح پیاده رو میتوانیم تا حدودی حرارت داخلی ساختمان را نیز حفظ کنیم.
طراحی اتاقهای کوچک و با ارتفاع کم که سطح تماس کمتری با فضای بیرونی داشته و راحت تر بتوانیم فضای آن را گرم کنیم، برای بیشتر بودن تابش آفتاب بهتر است سطوح خارجی بنا به رنگ های تیره قرار گیرد.
مصالح مورد استفاده: در انتخاب مصالح مورد استفاده باید حفظ حرارت داخل ساختمان مورد توجه و اهمیت قرار گیرد. دیوارهای جانبی باید مقاومت حرارتی بالایی داشته تا از هدر رفتن و اتلاف گرما جلوگیری کنند. در مناطقی که خاک رس موجود است از دیوارهای خشتی نیز استفاده میکنیم ولی اغلب دیوار ها از سنگ هستند، برای پوشش سقف و پشت بام از کاهگل و یا چوب استفاده میشود. ازمصالحی مقاوم مانند سنگ، برای پی سازی استفاده میشود.
جهتهای ساخت بنا
جهت شمال به دلیل بهرهمند بودن از نورآفتاب در فصول سرد و اقلیم کوهستانی مناسبتر است. که در صورت ساخت ساختمان در جهت شمال یک ایوان بزرگ طراحی کرده تا در فصل تابستان از شدت گرما و تابش نور کم کند.
همسایگی بناها: برای جلوگیری از نفوذ بادهای سرد اغلب بناها به هم پیوسته و متصلاند و به همین دلیل از چند جهت با هم همسایگی دارند و ورودی از سمت معبر است.
بایدها و نبایدهای معماری در اقلیم کوهستانی
- قرارگیری ساختمان در جهت مناسب: ساختمانها در اقلیم کوهستانی باید در جهتی قرار گیرند که از تابش مستقیم نور خورشید در تابستان جلوگیری شود و در زمستان از گرمای خورشید بهرهمند شوند. به طور کلی، جهت شمالی-جنوبی برای قرارگیری ساختمان در اقلیم کوهستانی مناسب است. قرارگیری ساختمان در جهتی که از تابش مستقیم نور خورشید در تابستان جلوگیری کند، باعث افزایش مصرف انرژی میشود.
- استفاده از مصالح مناسب: استفاده از مصالح ساختمانی نامناسب، باعث اتلاف انرژی و افزایش هزینههای نگهداری ساختمان میشود. مصالح ساختمانی در اقلیم کوهستانی باید شامل ویژگیهای زیر بشود:
- عایق حرارتی خوب.
- مقاومت بالا در برابر سرما و یخبندان.
- رسانایی حرارتی پایین.
- وزن کم.
- پایداری بالا.
- استفاده از سایبان و نورگیر: سایبانها میتوانند از ساختمان در برابر تابش مستقیم نور خورشید در تابستان محافظت کنند. نورگیرها نیز میتوانند نور خورشید را به داخل ساختمان هدایت کنند و به کاهش مصرف انرژی کمک کنند. عدم استفاده از سایبان و نورگیر، باعث گرم شدن بیش از حد ساختمان در تابستان و کاهش روشنایی طبیعی در زمستان میشود.
- استفاده از سیستمهای گرمایشی و سرمایشی مناسب: سیستمهای گرمایشی و سرمایشی باید به گونه ای طراحی شوند که در مصرف انرژی صرفه جویی کنند و آسایش ساکنان را تامین کنند. استفاده از سیستمهای گرمایشی و سرمایشی پرمصرف، باعث افزایش هزینههای انرژی و آلودگی هوا میشود.
- ایجاد فضای سبز: فضای سبز میتواند به کاهش دمای هوا و بهبود کیفیت هوا کمک کند.
رعایت بایدها و نبایدهای معماری در اقلیم کوهستانی میتواند به ایجاد ساختمانهایی با مصرف انرژی پایین و آسایش بیشتر ساکنان کمک کند.
برای مشاورهی رایگان میتوانید با شمارههای ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این مقاله برای ما بنویسید.
با آرزوی بهترینها.
۳۸ دیدگاه