معماری در دوران انقلاب صنعتی
معماری در دوران انقلاب صنعتی
اگر بگوییم رنسانس موجب تحولات گسترده در عرصه هنر و فرهنگ، جنبش اصلاح دینی در عرصهی مذهب، انقلاب فرانسه در عرصه سیاسی و اجتماعی گردیدند، بدون تردید انقلاب صنعتی در عرصه صنعت موجب تحولات بسیار در نوع زندگی افراد شد. افزایش ناگهانی تولید در این دوران موجب گسترده شدن روابط و موضوعات مختلف شد. از میان چهار نقطه آغاز تحولات دوران معاصر، بدون تردید تاثیر مستقیم انقلاب صنعتی بر معماری بیشتر از دیگر جریانهای موثر بر معماری در سالهای اخیر به شمار میرود. توجه به صنعت در ساختمان سازی، دکوراسیون منزل و اجرای دکوراسیون داخلی مسکونی و گسترش آن در عرصههای تولید و ساخت به اندازهای بود که اگر بگوییم معماری دچار تغییر و تحولات اساسی شد، کاملا درست گفتهایم. موضوع انقلاب صنعتی نه تنها خود در حوزهی ساخت و تولید در معماری تاثیر گذاشت بلکه پیامد خود نگاه جدیدی را در حوزهی زندگی شهری به همراه داشت که موجب تحولات زیادی در بخش شهر سازی نیز شد.
معماری و شهر سازی چالشهای دوران انقلاب صنعتی
در قرن ششم میلادی تا سال ۱۸۰۰ میلادی یعنی در طول ۱۲ قرن جمعیت اروپا هرگز از ۱۸۰ میلیون نفر تجاوز نکرده بود. اما از سال ۱۸۰۰ میلادی تا شروع جنگ جهانی اول که حدودا سال ۱۹۱۴ است یعنی در مدتی کمی بیشتر از یک قرن جمعیت اروپا از ۱۸۰ میلیون به ۴۶۰ میلیون نفر رسیده و سه برابر میشود. افزایش جمعیت به جای آن که همچون گذشته در گروههای محلی پراکنده شود در مجموعهای عظیم که در خدمت صنعت قرار دارند یعنی شهرها تمرکز یافت.
انقلاب صنعتی حاصل پیوند بین کار و سرمایه بود. در واقع زیاد شدن حجم پس اندازها و آمادگی به کار گرفتن آنها در صنعت این امکان را پدید آورد که انگلستان از ثمرات نوآوری بهرهمند شود.
تامس اشتن ساوتکلف، نقش بانکها و مکانیزمهایی مانند وام دادن را در آن بررسی میکند و مینویسد: سهم و نقش عمده بانکها در انقلاب صنعتی آن بود که از مناطقی که به سرمایه و پول چندانی نیاز نبود، مبالغی را در کوتاه مدت جمعآوری میکردند و به نقاطی که سرمایه مورد نیاز بود میفرستادند. در سده هجدهم میلادی به جای فرد یا دولت، باشگاهها وسایل نیل به هدف اجتماعی بودند. بیشتر شرکتهای صنعتی نه یک نفر بلکه به گروهی از شرکا تعلق داشت. اعضای یک شرکت اغلب با اعضای شرکتهای دیگر تماس داشتند. به این ترتیب اتحادیهها و انجمنها شکل میگرفتند. این اتحادیهها به ویژه در صنایع فلز به اوج خود رسیدند. در برابر مصرف کنندگان نیز اتحادیههای خود را برپا کرده بودند. به عنوان مثال قانون ضد اتحادیه و تجمع مصوب سال ۱۸۰۰ سخت گیریهایی را نسبت به کارگران و فرمانروایان اعمال میکرد، به همین سبب به وجود آمدهاند.
دوران گسترش شهرنشینی و دوران تودهها فرا رسید. در چنین وضعی پیدایش عملی کاربردی، علم سازماندهی تودهها بر روی زمین به نام شهر سازی گریز ناپذیر است. سالهای ۱۷۵۰ میلادی تا ۱۸۵۰ میلادی جریان تولید کارخانهای و ماشینهای مربوط آن، چنان عرصههای مختلف زندگی را تغییر داد که شاید فراتر از ظرف یک قرن احساس میشد.
در این سالها خواست مبرم برای اختراعات تبدیل به یک عطش جمعی در کشورهای در حال صنعتی شدن گردیده بود. شروع اصلی این جریان را به اختراع ماشین بخار جیمز وات در سال ۱۷۶۵ میلادی میدانند.
اما چرا انقلاب صنعتی در انگلستان شروع شد؟ دربارهی این موضوع دو دلیل وجود دارد:
- جنگها که انگلستان کمتر در آنها آسیب دید.
- مستعمراتی که انگلستان برای تهیه مواد خام از جنگهای پیشین داشت.
بعد از جنگهای ۷ ساله اروپا که در میانه قرن ۱۸ میلادی به اتمام رسید کشورهای فرانسه، روسیه، اتریش و پروس به عنوان قدرتهای برتر جهان دیگر توان مقابله با انگلستان را نداشتند و بیشتر سرگرم بازسازیهای پس از جنگ بودند. از این رو بود که انگلستان گوی سبقت را در صنعتی شدن از رقبای خود گرفت. از سوی دیگر رفرمهای سیاسی در انگلستان جریان جامعه مدنی را در این کشور تسریع کرد. قانونهایی مانند قانون منع اجتماعات صنفی، آزادی اجتماعات و… نظریههای افرادی مانند آدام اسمیت موجب شکلگیری جریانهای نوین در انگلستان شد.
در سوی دیگر پیشرفتهای گوناگون در حوزه علوم مهندسی در سالهای ۱۷۵۰ تا ۱۸۵۰ میلادی موجب پدیدار شدن موجی از موضوعات ساختمانی، از طراحی بنا گرفته تا طراحی پلها و جادهها تحت عنوان واحد ساختمان گردیده بود. از این رو چالشهای هنری در مواجهه با پیشرفتهای فنی و تکنیکی از موضوعات مهم به شمار میرفت.
معماری و ساختمان در دوران انقلاب صنعتی
استفاده از نیروی بخار و اسکلت آهن را میتوان از مهمترین اتفاقات دوران ابتدایی صنعتی دانست. در بخش ساختمان تغییرات بسیاری در حوزهی ساخت و تولید محصولات صورت گرفت که نتیجه آن امکان ساخت تسهیلات زیر بنایی مورد نیاز در بخش ساختمان را فراهم میآورد. مهمترین این نمونهها امکان ساخت پلهای آهنی در این دوران بود. ساختن پلهای آهنی توسط مهندسانی مانند آبراهام داربی و تلفورد طلیعهای نو را در حوزه ساختمان نوید میداد. بنه ولو در کتاب تاریخ معماری مدرن، معماری در دوران انقلاب صنعتی را همراه با پیشرفتهای عمده در تکنیک ساختمان میداند.
از این منظر پیشرفتهای تکنیک ساختمان در چند حوزه بسیار تاثیرگذار است:
- پیشرفتهای علم آموزشی: عمده این پیشرفتها با اسیس مدارس مهندسی همراه بود. در سال ۱۷۴۷ میلادی “پرونه” مدرسه لی تکنیک را تاسیس کرد که در آن بنیانهای مهندسی سیویل مدرن شکل گرفت. پیشرفت در علم محاسبه، ایجاد سیستم متریک به عنوان سیستم همسان اندازهگیری نیز از این دسته است. از مهمترین آثار در این دوران پلهایی است که مهندس تلفورد بنا کرد.
- تکامل سیستمهای ساختمانی موروثی کهن: یکی دیگر از موضوعات مهم توسعه در نوع سیستمهای ساختمانی و حرکت از سیستمهای سنتی ساخت به سمت استفاده از روشهای نوین بود تغییر در ساخت جادهها توسط ماکادم از این نوع است.
- مصالح جدید: عصر جدید خواهان مصالح جدید است. آهن و شیشه زبان گویای مصالح دوران مدرن هستند. “جان نش” در طرح برایتون استفاده از آن را به عنوان زبان جدید مصالح دوران جدید نشان داد. در این سالها امکان تولید جام شیشه با ابعاد بزرگ میسر شد. کریستال پالاس نقطه اوج استفاده از این دو مصالح مدرن است.
- پیشرفتهای تکنیکی: عصر صنعتی امکان توسعهی تکنیکهای ساختمانی به ویژه در بخش زیر ساختهای شهری بود. یکی از موضوعات مهم که بیشتر در حوزه مباحث شهری مطرح بود، پرداختن به موضوعاتی مانند بهداشت در خانه بود. این امر به واسطهی امکانات جدید در حوزه ساختمان میسر میگردید.
- مهندسی و نئوکلاسیسیزم: در این دوران از موضوعات مهم رابطه میان مهندسی و جریانهای نئو کلاسیسیزم بود بهطور کلی نگرش به دنیای باستان در این دوران به دو صورت ایدئولوژیک و تجربی صورت میگرفت بنابراین استفاده استفاده از فرمهای کلاسیک به دلایل زیر اتفاق میافتاد:
-
- زیبایی ازلی: به این معنی که قوانین زیبایی غیر قابل تغییر است و اگر فرم یا شکلی در دوران گدشته حاوی موضوعات زیبایی شناسی بوده این ویژگی را به صورت ازلی خود به همراه خواهد داشت.
- طراحی هنر بنا: هنر نشان دهنده صفات پسندیده است و از آن جا که یادآوری فرمهای با شکوه باستان از این نوع است، پس باید از آنها بهرهمند شد.
- مد روز: به عبارتی دیگر صرفا مد روز دلیل استفاده از فرمهای کلاسیک است.
برای مشاورهی رایگان میتوانید با شمارههای ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این نوشته برای ما بنویسید.
با آرزوی بهترینها.
۲ دیدگاه