پلن‌های آماده در معماری
پلن‌های آماده در معماری
پلان در واقع یک برش افقی فرضی از ساختمان است که از ارتفاع تقریبا معادل ۲/۳ ارتفاع طبقه از کف تمام شده انجام می‌گیرد تا طرح و جزئیات داخل ساختمان را نشان دهد، به عبارت دیگر پلان دیاگرامی اندازه گیری شده از یک اتاق یا یک بنا است که از دید بالا ترسیم می‌شود. پلان می‌تواند از یک ساختمان کامل، یک طبقه از یک بنا، یک واحد و یا یک اتاق باشد.
قبل از خواندن این نوشته توصیه می‌شود نوشته‌های زیر را نیز مطالعه کنید:
پلن‌های آماده در معماری
طراحی پلان چیست؟
درصورتی که تا به حال تجربه طراحی نقشه معماری بنایی را داشته باشید، قطعا می‌دانید که باید اصول و مراحل طراحی پلان را به ترتیب پیش ببرید تا انجام طراحی پلان شما به درستی و به بهترین نحو ممکن انجام شود. در صورتی که به اصول دقت نکنید، ممکن است طرح پلان خوبی حاصل نشود، اما در صورتی که به همه مراحل توجه کرده و آن‌ها را در طراحی خود لحاظ کنید، بدون شک می‌توانید پلانی فوق العاده برای سازه مورد نظر طراحی نمایید.
طراحی بنا به چه معناست؟
توجه کنید که اصول و مراحل طراحی بنا باید به ترتیب عملی شوند. گاها اصول طراحی بعد از جمع آوری اطلاعات در راستای هم انجام می‌شوند و برخی اوقات احتمال دارد بسته به شرایط کار شاید یکی از دیگری پیشی بگیرد. اما در هر صورت انجام همه مراحل در طراحی بنا ضرورت دارد، منظور از طراحی بنا نیز طراحی پلان برای ساخت و ساز است. به منظور طراحی پلان معماری باید قبل از هر چیزی از نیازهای بنای مورد نظر مطلع باشید و در طراحی پلان معماری فراموششان نکنید. مسلما طراحی نقشه هر ساختمانی با توجه به شرایط و نیازهای آن ساختمان با طراحی نقشه دیگر ساختمان‌ها متفاوت است.
انواع پلان‌های معماری
- پلان موقعیت زمین.
- پلان طبقات.
- پلان مبلمان طبقات.
- پلان بام.
نکات مهم و الزامی در ترسیم پلان های معماری
انواع دیوارها
- ضخامت دیوارها.
- باربر نبودن دیوارها.
- ضخیم‌تر بودن دیوارهای خارجی.
نرده‌ها و دست اندازها و دیوارهای کوتاه
جداکننده‌ها و پله‌ها در پلان مشخص شود.
پنجره‌ها و درب‌ها
در طراحی پلان‌ها اندازه و موقعیت و تعداد آن‌ها مشخص شود.
استانداردهای طراحی پلان
در طراحی محیط و حجم ساختمان، استفاده از ترسیمات شماتیک و اولیه، سودمند و کاربردی خواهند بود. این نقشه‌ها هم به صورت دو بعدی و هم سه بعدی به طراح این امکان را می‌دهد که تصویر ذهنی خود را عملی کرده و از اجرایی بودن طرح آن تا حدی آگاه شود. با این امر می‌توان افکار اولیه پلان را در راستای اهداف پروژه توسعه و گسترش داد. نقشه کشی حجم، ظاهر و معماری داخلی ساختمان در این گام تا حد قابل قبولی پیش خواهد رفت و آماده نقشه کشی دقیق می‌شود. به منظور ارائه یک طرح خوب، باید موارد زیر به صورت معقول و استاندارد رعایت گردد:
- نوشتن محیط‌های لازم در داخل ساختمان، به ترتیب اولویت.
- نورگیری کافی از اطراف ساختمان.
- جهت‌های قرار گرفتن هر یک از محیط‌ها در داخل ساختمان.
- مساحت و متراژ هر یک از محیط‌های داخلی ساختمان.
- رابطه هر کدام از محیط‌های داخلی ساختمان با محیط‌های داخلی دیگر همان ساختمان.
اصول و مراحل طراحی پلان
هر ایده و نقشه معماری برای پیاده سازی و عملی شدن به ترسیمات دقیق اجرایی در دو گام فاز یک و فاز دو نیاز دارد. طرح‌های جزئیات سازه به سازندگان این امکان را می‌دهد تا به طرح ذهنی معمار پروژه، پیکر فیزیکی ببخشند و به کمک متریال آن را ملموس و قابل استفاده کنند. خوشبختانه با ارتقا فناوری و وجود برنامه‌های بسیار این کار با سرعت و دقت بسیار زیادی صورت می‌گیرد. قبل از هرچیزی باید بدانید برای طراحی پلان همه بنا‌ها یک نسخه پیچیده نمی‌شود. برای مثال طراحی پلان ساختمان مسکونی با ساختمان تجاری فرق دارد و اصول مختص خود را دارد. اساسی‌ترین پارامترهای موثر در طراحی بنای مسکونی به صورت زیر هستند:
- نیازها و سلایق کارفرما.
- مساحت زمین.
- شکل سایت و دسترسی‌های ساختمان.
- وضعیت و محدودیت‌های طراحی.
- مقررات شهرداری و منطقه.
- آپارتمان یا منزل ویلایی.
مراحل طراحی پلان بنای مسکونی
در یک آپارتمان مسکونی را تصور کنید که ۴ طبقه دارد و در هر طبقه، یک واحد قرار می‌گیرد. برای طراحی پلان این آپارتمان باید به صورت زیر اقدام کنید:
مشخص نمودن محل راه پله و آسانسور
در طراحی پلان ساختمان مسکونی اول باید جانمایی پلکان و آسانسور در طرح مشخص شود. انتخاب محل درست برای جانمایی پلکان و آسانسور در طرح می‌تواند روی کیفیت سایر بخش‌های ساختمان موثر باشد. در مشخص نمودن محل پله و آسانسور در طرح باید به فاکتور های مهم، مثل پهنا و شکل زمین، تعداد واحدها در هر طبقه، تعداد پارکینگ و زیرزمین و… توجه کرد. آنگاه در رابطه با حالت پله و چند طرفه بودن آن فکر کنید. اصول خاصی برای این مورد وجود ندارد اما بهترین موقعیت برای گذاشتن راه پله در طرح ساختمان‌های مسکونی، در وسط پلان است. اساسی‌ترین قسمت‌هایی که متاثر انتخاب درست محل پله و آسانسور هستند:
- طراحی نقشه طبقه همکف و زیر زمین.
- طراحی پارکینگ و مشخص نمودن محل پارک خودروها در طراحی پارکینگ.
- طراحی لابی ساختمان و ورودی آن.
- کیفیت محیط‌های داخلی طرح معماری طبقات.
- ظاهر بنا.
تفکیک محیط عمومی و خصوصی در طراحی
در این گام باید محیط‌های عمومی، خصوصی و نیمه خصوصی تقسیم بندی شوند. لازم به ذکر است که در مرحله لکه گذاری طراحی بنا، مشخص نمودن پله و آسانسور هم قابل انجام است اما به علت اهمیت بالا به طور جداگانه در گام اول انجام می‌شود. کار تفکیک محیط عمومی و خصوصی در پلان به خصوص پلان ساختمان مسکونی چندان سخت و پیچیده نیست اما در پلان‌های منحصربه فرد ممکن است کمی پیچیده و زمان بر باشند. اگر پله در بهترین موقعیت خود یعنی وسط پلان قرار بگیرد، یک سمت پلان به بخش خصوصی (اتاق خوابها و سرویس بهداشتی) و طرف دیگر پلان را به بخش عمومی و نیمه خصوصی (هال، نشیمن و آشپزخانه) تعلق می‌گیرد. در این گام ممکن است نیاز باشد مقداری موقعیت سرویس پله را عوض کنیم که طبیعی است.
مشخص کردن محل آشپزخانه و ورودی ساختمان
مشخص کردن بهترین محل برای آشپزخانه در طراحی یکی از اساسی‌ترین مسائلی است که بسیار زیاد قادر است روی سطح کیفی طراحی مستقیما اثر بگذارد. حتما می‌دانید که آشپزخانه، قلب خانه است و طراحی آن یکی از اساسی‌ترین قسمت‌های طراحی پلان‌های ساختمان مسکونی است. متراژ آشپزخانه باید حداقل تقریبا ۱۰ درصد زیربنای سودمند کل متراژ محیط باشد. غالبا طراحی آشپزخانه، به زمان زیاد، دقت و توجه بالا نیاز دارد. به طور مختصر برای انتخاب موقعیت مناسب آشپزخانه می‌توانیم بگوییم موقعیتی خوب است که نور و تهویه خوبی داشته باشد و بهتر است به گونه‌ای طراحی شود که از آشپزخانه بتوان مستقیم به تراس دسترسی داشت. توصیه می‌شود ورودی آشپزخانه و ورودی ساختمان به هم نزدیک باشند و آشپزخانه با پذیرایی، نشیمن و ناهارخوری نیز رابطه مستقیمی داشته باشد. همچنین طراحی پلان آشپزخانه باید به گونه‌ای باشد که محرمیت فضا تا حدودی حفظ شود و محل آشپزی (به ویژه سینک ظرفشویی و اجاق گاز) از کلیه بخش‌های پذیرایی در دید نباشد.
طراحی و چیدمان اتاق خوابها و حمام
در این بخش از نقشه کشی پلان باید دقت خود را افزایش دهید و حالت‌های مختلف قرارگیری اتاق خوابها را مورد ارزیابی قرار دهید و بهترین تصمیم را در این مورد اخذ نمایید.
نکات مهم در طراحی پلان اتاق خواب ها
- یکی از اتاق خوابها نسبت به کل متراژ فضا، باید بزرگ‌تر از دیگر اتاق خوابها باشد که برای اتاق والدین یا اتاق مستر باشد. بهتر است این اتاق حداقل ۱۵ متر باشد.
- قرار دادن فیلتر ورودی برای اتاق خوابها را فراموش نکنیم و توجه کنیم که درب اتاق‌ها از دیگر بخش‌های خانه به طور مستقیم دیده نشود.
- تا جایی که امکان دارد درب اتاق خواب والدین با فاصله از اتاق خواب فرزندان قرار بگیرد و کنار هم نباشد.
- برای همه اتاق خواب ها کمد دیواری با عرض نرمال ۶۰ سانتی متر در نظر بگیرید.
- توصیه می‌شود عمق یکی از کمدها به منظور محل رختخواب بین هشتاد ۸۰ یا صد سانتی متر باشد.
- حمام در نزدیکی اتاق خوابها قرار بگیرد و حتما دقت کنید که درب آن از دیگر بخش‌های خانه دیده نشود.
قرار دادن ستون برای پلان
پس از اینکه همه طراحی پلان صورت گرفت و پیش از اینکه نوبت به انجام کارهای نهایی جزئی‌تر و دیتیل‌ها برسد باید قرار دادن ستون در پلان ساختمان را انجام دهیم. اکثر همکاران و هنرجویان در قرار دادن ستون با مشکل مواجه می‌شوند. برخلاف دیدگاه‌های ایجاد شده، ستون گذاری در آپارتمان‌های مسکونی کار بسیار راحتی است. در این گام از اصول طراحی پلان ابتدا باید پلان پارکینگ را بررسی کرد و بسته به تعداد و شرایط قرارگیری خودروها در پارکینگ، ستون گذاری را انجام دهیم. سپس شرایط قرارگیری این ستونها را در پلان طبق طبقات ارزیابی کنیم. غالبا دهانه میان ستونها پنج تا شش متر لحاظ می‌شود و تا جایی که ممکن است، ستونها باید موازی هم باشند.
انجام اصلاحات پایانی
در این گام از طراحی که شکل کلی طرح، تقریبا به پایان رسید، باید اصلاحات و ریزه کاری‌ها را انجام دهید. در این گام، با توجه به ستون گذاری که در گام قبل انجام شد، ممکن است نیاز باشد تغییراتی جزئی در طرح های تیپ طبقات به وجود آورید. (نه تغییرات کلی) پیشنهاد می‌شود در این گام از طراحی، هم کناره‌های نما را طراحی کنید و هم مواردی مثل قسمت قرارگیری داکت‌های مربوط به تاسیسات را در نظر بگیرید و آن‌ها را در طرح‌های معماری به نمایش گذارید.
مبلمان کردن طرح معماری
آخرین کاری که برای تکمیل طراحی پلان باید انجام داد، مبلمان کردن پلان به صورت اصولی و صحیح است. مبلمان اصولی و صحیح پلان، از جمله مواردی است که کمک میکند ایرادات طراحی خود را ببینید و برای اصلاح آن‌ها اقدام نمایید. در رابطه با مبلمان کردن پلان ساختمان خود به موارد زیر توجه کنید:
- از بلوکهای مبلمان استاندارد بهره بگیرید.
- هرگز مقیاس و اندازه های استاندارد بلوک‌ها را عوض نکنید.
- فضاهای داخلی نقشه‌ها را به صورت واقعی مبلمان نمایید.
- شکل ظاهری مبلمان بخش‌های مختلف را حفظ نمایید.
- تراکم مبلمان را در یک حد مشخص نگه دارید.
- دیتیل‌های طراحی داخلی را نیز در زمان مبلمان کردن در نظر بگیرید.
برای بهتر شدن کیفیت فضاهای پلان، شاید در این مرحله نیز لازم باشد تغییرات کوچکی در طراحی نقشه خود ایجاد نمایید. این تغییرات برای بهینه و کارآمدتر شدن فضاهای پلان شما صورت می‌گیرند. لازم به ذکر است که مراحل طراحی نقشه ویلاها و ساختمان‌های دوبلکس را نیز می‌توانید با توجه به همین اصول پیش ببرید. نکته‌ای که باید در طراحی خانه‌های ویلایی یک طبقه در نظر گرفته شود، این است که با توجه به نبود باکس پله و آسانسور در این ساختمان‌ها و این که باید به صورت مستقیم از داخل حیاط (در مورد ساختمان‌های شمالی) یا از خیابان (در مورد ساختمان‌های جنوبی) وارد ساختمان شد، طراحی بخش ورودی و سیرکولاسیون فضاها از اهمیت خاصی برخوردار است و باید دقت، حوصله و زمان بیشتری برای آن در نظر گرفت.
مبلمان کردن اصولی پلان
آخرین مرحله به منظور تکمیل طراحی پلان ساختمان مسکونی مبلمان کردن اصولی پلان ساختمان است. در هنگام انجام این کار حتما باید قواعد و چارچوب حرفه‌ای روش چیدمان مبلمان در طرح را در نظر بگیریم. در این گام نیز احتمال دارد تغییرات بسیار کوچکی در طراحی نقشه ایجاد کنیم که در واقع این تغییرات غالبا به منظور کارآمد شدن محیط های داخلی و بسته به طراحی داخلی محیط‌های مختلف صورت می‌گیرد. در واقع این مرحله به شما کمک شایانی میکند تا به ایرادات طراحی خودتان رسیده و آن‌ها را اصلاح نمایید. نکات مهم در طراحی مبلمان‌کردن پلان:
- حتما بلوکهای مبلمان نرمال را مورد استفاده قرار دهید.
- به هیچ وجه مقیاس و سایز بلوکهای مبلمان نرمال را عوض نکنید.
- محیط‌های داخلی پلان را به صورت واقعی مبلمان نمایید.
- نمای ظاهری مبلمان محیط‌های مختلف را حفظ کنید.
- در این گام قسمت‌های ریز پلان معماری، محیط تنفس را نیز لحاظ کنید.
- در حین مبلمان کردن طراحی بنا، به جزئیات طراحی داخلی هم توجه کنید.
اصول طراحی پلان ساختمان‌های مسکونی و خانه‌های ویلایی، با همین مراحل گفته شده انجام پذیر است. موضوعی که در طراحی خانه‌های ویلایی یک طبقه باید به آن دقت کرد این است که معمولا این خانه‌ها پله و آسانسور ندارند و باید مستقیما از داخل حیاط (درب ورودی اصلی ساختمان) و یا از خیابان (در ساختمان‌های جنوبی) وارد خانه شویم، پلان بخش ورودی و سیرکولاسیون محیط داخلی این خانه‌ها بسیار مهم هستند و باید با حوصله، دقت و وقت بیشتری برای طراحی این بخش‌ها اقدام کنید.
برای مشاوره‌ی رایگان می‌توانید با شماره‌های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این نوشته ما بنویسید.
با آرزوی بهترین‌ها.
۰ دیدگاه