انواع بتن
انواع بتن
انواع بتن را می‌توان از جهات مختلف بررسی کرد. مثلا تقسیم بندی براساس مقاومت فشاری، خواص کارایی و… در ادامه یکی از جامع‌ترین تقسیم بندی‌های بتن آورده شده است که انواع بتن متناسب با نوع کاربردشان تقسیم بندی شده‌اند. هر کدام از این بتن‌ها خواص و کاربردهای مخصوص به خود را دارند که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. یکی از ویژگی‌های مهم بتن که باعث گسترده‌تر شدن دامنه کاربرد آن شده است، وجود انواع مختلفی از آن است که هر کدام برای شرایط کاری و نیازهای متفاوتی مناسب هستند. مطالعات انجام شده در زمینه بتن منجر به تولید انواع مختلفی شده است که عملکرد و پایداری فوق العاده‌ای را در شرایط مختلف از خود نشان می‌دهند. انواع مختلفی از بتن وجود دارند که براساس مصالح به کار رفته، طرح اختلاط، روش ساخت، محل کاربرد، نوع واکنش هیدراتسیون و… از یکدیگر متمایز می‌شوند. در ادامه تلاش شده است تا تقریبا تمام بتن‌های موجود در حال حاضر توضیح داده شوند.
قبل از خواندن این نوشته توصیه می‌شود نوشته‌های زیر را نیز مطالعه کنید:
انواع بتن
بتن معمولی
این بتن از ترکیب مواد اصلی یعنی سیمان، آب و سنگدانه تولید می‌شود. مقاومت این نوع بتن بین 10MPa تا 40MPa متغیر است. در بتن معمولی زمان گیرش اولیه بین ۳۰ تا ۹۰ دقیقه است که این زمان وابسته به خواص سیمان مورد استفاده و شرایط آب و هوایی محل ساخت و ساز است.
بتن غیرمسلح
این نوع بتن هیچ گونه المان تسلیح کننده‌ای ندارد. اجزای اصلی آن سیمان، سنگدانه و آب هستند. طرح اختلاط رایج برای ساخت این نوع از بتن ۱:۲:۴ است. وزن مخصوص بتن غیر مسلح بین ۲۲۰۰ تا ۲۵۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب بوده و مقاوم آن بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم بر سانتی متر مربع است. این نوع بتن بیشتر برای ساخت پیاده روها به کار می‌رود و به صورت کلی هرجا به مقاومت کششی زیادی نیاز نباشد می‌توان از این نوع بتن استفاده کرد. پایداری این نوع بتن معمولا خوب است.
بتن مسلح
بتن مسلح در واقع همان بتن معمولی است که المان‌های تسلیح کننده جهت تحمل تنش‌های کششی به آن اضافه شده است. بتن غیر مسلح در فشار قوی و در کشش ضعیف است. بنابراین با جایگذاری المان‌های تسلیح کننده در بتن، وظیفه تحمل تنش‌های کششی به آن‌ها واگذار می‌شود. در واقع بتن مسلح نتیجه همکاری بتن غیر مسلح و المان‌های تسلیح در تحمل بار است. المان‌های فولادی مورد استفاده در بتن جهت تسلیح می‌توانند به شکل راد، میلگرد و یا شبکه باشند. حتی از الیاف نیز می‌توان به عنوان المان تسلیح استفاده نمود. فارغ از نوع تسلیح کننده استفاده شده در بتن، بسیار مهم است که از اتصال مناسب بتن و المان‌های تسلیح اطمینان حاصل گردد. این اتصال مناسب تضمین کننده مقاومت و پایداری بتن حاصله است.
بتن پیش تنیده
بیشتر پروژه‌های بتنی عظیم با استفاده از بتن پیش تنیده اجرا می‌شوند. در این روش میلگردها و تاندون‌های استفاده شده در بتن پیش از اعمال بار سرویس سازه تحت تنش قرار می‌گیرند در هنگام ساخت و اجرای بتن، این میلگردها جایگذاری شده و از دو طرف محکم نگه داشته می‌شوند. به محض این که بتن محکم شود، آن بخش تحت تنش فشاری قرار می‌گیرد. این فرآیند ایجاد تنش اولیه در بتن باعث می‌شود قسمت‌های پایینی بتن در برابر کشش مقاومت بیشتری داشته باشند. فرآیند پیش تنیده کردن بتن به تجهیزات سنگین و توانایی اجرایی بالایی نیاز دارد. این نوع بتن برای ساخت پل ها، سازه‌های تحت بارهای سنگین و بام‌های با دهانه بزرگ به کار می‌رود.
بتن پیش ساخته
المان‌های مختلف سازهای را می‌توان با ویژگی‌های مختلفی در کارخانه ساخته و تنها در محل کارگاه آن‌ها را مونتاژ نمود.این واحدهای بتنی، بتن پیش ساخته نامیده می‌شوند. مثال‌هایی از قطعات بتنی پیش ساخته؛ بلوک‌های بتنی، پله ها، دیوارها و شمع‌های پیش ساخته، تیرهای بتنی و… هستند. استفاده از این قطعات مزیتی دارد و آن هم ساخت بسیار سریع است، زیرا تنها نیاز است در محل کارگاه آن‌ها را مونتاژ نمود. همچنین از آن جایی که تولید قطعات بتنی در کارخانه انجام می‌شود، کیفیت نیز بسیار باتر است. تنها نکته‌ی مهم اهمیت انتقال صحیح این قطعات از محل تولید به کارگاه است.
بتن سبک
بتنی که وزن مخصوص آن کمتر از ۱۹۲۰ کیلوگرم بر متر مکعب باشد، در دسته بتن‌های سبک جای می‌گیرد. استفاده از سنگدانه‌های سبک در بتن منجر به تولید بتن سبک می‌شود. سنگدانه ها مهم‌ترین عامل مشخص کننده وزن مخصوص بتن هستند. به عنوان مثال‌هایی از سنگدانه‌های سبک می‌توان به سنگ پا، پرلیت و پوکه معدنی اشاره کرد. بتن سبک برای محافظت از سازه‌های فولادی و همچنین ساخت عرشه پل‌های با دهانه‌های بزرگ کاربرد دارد. همچنین در برخی موارد ممکن است در ساختمان‌ها نیز به کار روند.
بتن سنگین
بتنی که وزن مخصوص آن بین ۳۰۰۰ تا ۴۰۰۰ کیلوگرم بر متر مکعب است، بتن سنگین نامیده می‌شود. برای ساخت این نوع بتن از سنگدانه‌های سنگین استفاده می‌شود. برای ساخت این نوع بتن از قطعات خرد شده سنگ به عنوان سنگدانه درشت استفاده می‌شود. رایج‌ترین سنگدانه مورد استفاده برای ساخت این نوع بتن، باریوت است. این نوع سنگدانه‌ها بیش از هر محل دیگری برای ساخت نیروگاه‌های اتمی و پروژه‌های مشابه استفاده می‌شوند. این سنگدانه سنگین به سازه کمک می‌کند در برابر تابش‌های رادیو اکتیو مختلف مقاوم باشد.
بتن هوا دار
در این نوع از بتن بین ۳% تا ۶% بتن هوا محبوس می‌شود. محبوس کردن هوا در بتن به کمک اضافه کردن فوم یا هوا و یا افزودنی‌های بتنی هوازا انجام می‌گیرد. از عوامل هوازا می‌توان به رزین، الکل و اسیدهای چرب اشاره کرد.
بتن آماده
بتنی که در یک کارگاه بتن ساخته و آماده می‌شود، را بتن آماده می‌گویند. این بتن با استفاده از میکسر به محل اجرا آورده می‌شود. این بتن به محض این که به محل اجرا می‌آید، بدون نیاز به هیچ گونه عملیات دیگری مورد استفاده قرار گیرد. تفاوت بتن آماده با بتنی که در همان محل اجرا ساخته می‌شود در کیفیت بالای آن است، زیرا با دستگاه‌های مخصوص ساخته شده و امکان کنترل و نظارت روی خواص مختلف آن وجود دارد. تولید این بتن نیاز به کارگاه مرکزی تولید بتن (بچینگ بتن) دارد. در صورتی که نیاز باشد بتن مورد نیاز پروژه در همان محل تولید شود، این کارگاه باید در فاصله‌ی قابل قبولی از محل اجرا احداث گردد. اگر فاصله‌ی محل تولید تا محل اجرای بتن زیاد باشد، حمل و نقل بتن زمان زیادی گرفته و بتن سخت می‌شود. البته این مشکل را می‌توان با استفاده از افزودنی‌های دیرگیرکننده تا حدی برطرف نمود.
بتن پلیمری
در مقایسه با بتن معمولی، در بتن پلیمری، سنگدانه‌های بتنی به جای سیمان با پلیمر به یکدیگر متصل می‌شوند. تولید بتن پلیمری باعث کاهش حجم حفره‌های موجود بین سنگدانه‌های درون بتن می‌گردد. در نتیجه‌ی استفاده از این روش برای ساخت بتن، دانه بندی سنگدانه‌ها به گونه‌ای انجام می‌شود که کم‌ترین فضای خالی و در نتیجه بیش‌ترین چگالی حاصل شود. بتن‌های پلیمری خود سه دسته هستند:
- بتن آغشته به پلیمر.
- بتن با سیمان پلیمری.
- بتن جزئی پلیمری شده.
بتن با مقاومت بالا
بتن‌هایی که مقاومت آن‌ها بالاتر از 40MPa است، بتن با مقاومت بالا نامیده می‌شوند. این مقاومت بالا از طریق کم کردن نسبت آب به سیمان پایین‌تر از ۰.۳۵ به دست می‌آید. میزان تولید کریستال‌های کلسیم هیدروکسید که در زمان هیدراتاسیون تولید شده و مهم‌ترین نگرانی و مشکل برای خواص مقاومتی بتن است، را نیز می‌توان با استفاده از فوم سیلیکا کاهش داد. از لحاظ ویژگی‌های دیگر نیز باید کرد که بتن با مقاومت بالا، روان گرایی کمتری دارد که یک مشکل محسوب می‌شود.
بتن با عملکرد بالا
برای آن که بتنی در این دسته قرار بگیرد باید حداقل ویژگی‌هایی را داشته باشد که لزوما فقط ویژگی‌های مقاومتی نیست. باید توجه کرد که تمام بتن‌های با مقاومت بالا می‌توانند با عملکرد بالا نیز باشند. ولی تمام بتن‌های با عملکرد بالا (HPC) لزوما مقاومت بالایی ندارند. ویژگی‌هایی که باعث می‌شود بتن با عملکرد بالا در نظر گرفته شود، عبارت‌اند از:
- کسب مقاومت در سن پایین.
- اجرای راحت بتن.
- نفوذپذیری و چگالی بتن.
- گرمای حاصل از هیدراتاسیون.
- عمر بتن و پایداری آن.
- سختی و خواص مکانیکی در طول عمر بتن.
- ویژگی‌های محیطی.
بتن خود متراکم
زمانی که بتن ریخته شده با وزن خود متراکم شود، بتن خود متراکم نامیده می‌شود. در این نوع بتن نیاز به ویبره جداگانه برای جای دادن بتن نیست. این بتن کارایی بالایی دارد. معمولا اسلامپ آن بین ۶۵۰ تا ۷۵۰ است. این بتن به دلیل کارایی بالا بتن ریزشی نیز نامیده می‌شود. این نوع بتن برای محل‌هایی که کار بتنی حجیمی قرار است اجرا شود، بسیار مناسب‌اند.
شاتکریت
تفاوت این نوع بتن فقط در نحوه‌ی اجرای آن است. در این روش بتن با کمک نازل بر روی قاب و یا یک سازه‌ی آماده شده پاشیده می‌شود. از آن جایی که پاشش بتن به کمک فشار هوای زیاد انجام می‌شود، فرآیند اجرا و فشرده کردن بتن همزمان صورت می‌پذیرد.
بتن نفوذپذیر
بتن نفوذپذیر بتنی است که به گونه‌ای طراحی می‌شود که به آب اجازه می‌دهد از میان آن عبور کند. در این نوع بتن معمولا بین ۱۵% تا ۲۰% حجم از فضاهای خالی تشکیل شده است. این بتن از طریق فرآیندهای خاصی، ترکیب و اجرا می‌شود. از آن برای ساخت سنگ فرش پیاده روها و جاده‌هایی استفاده می‌شود که احتمال سیل زیاد است. سیل از میان فضاهای خالی این بتن عبور کرده و به کانال‌های زیر زمینی می‌رسد. بنابراین با استفاده از این نوع بتن در چنین محل‌هایی مشکل زهکشی آب برطرف می‌گردد.
بتن مکیده شده
بتن با آبی بیش از مقدار مورد نیاز اجرا می‌شود. سپس پیش از گیرش بتن، آب اضافه با استفاده از پمپ خلا مکیده می‌شود. در نتیجه استفاده از این نوع بتن، سازه بتنی زودتر آماده می‌شود. این نوع بتن مقاومت ۲۸ روزه خود را ظرف ۱۰ روزبه دست می‌آورد و مقاومت این نوع سازه در برابر تخریب ۲۵% بیشتر از سازه‌های با بتن معمولی است.
بتن قابل پمپاژ
یکی از خواص اصلی بتنی که در ساخت و سازهای وسیع خصوصا برای ساخت برج‌های بلند و آسمان خراش‌ها استفاده می‌شود، قابلیت پمپاژ آن است. اگرچه اکثر بتن ریزی‌ها حتی در ساختمان‌های کوچک نیز با استفاده از پمپاژ انجام می‌شود، منظور از بتن قابل پمپاژ بتنی است که بتوان را تا ارتفاعات بالا پمپاژ نمود.
بتنی که با کمک پمپاژ اجرا می‌شود، باید کارایی کافی را داشته باشد تا بتواند به راحتی درون پمپ انتقال یابد. پمپ مورد استفاده معمولا به صورت منعطف است تا بتوان به آسانی بتن را در محل مورد نظر اجرا نمود. بتن مورد استفاده باید به حالت مایع باشد و سنگدان‌های ریز و آب زیادی داشته باشد که حفرات را پر کنند. هر قدر مصالح مورد استفاده ریزتر باشد، ترکیب حاصله را راحت‌تر می‌توان اجرا نمود. دانه بندی سنگدانه درشت نیز باید به گونه‌ای انتخاب شود که پیوسته باشد.
بتن طرح دار
بتن طرح دار در اصل بتنی مناسب برای کارهای معماری است که طرح‌های مختلفی شبیه به سنگ‌های طبیعی، گرانیت و کاشی با کمک آن ایجاد می‌شود. این طرح‌ها زمانی روی بتن اجرا می‌شوند که بتن در حالت مایع است. رنگ‌ها و طرح‌های مختلف را با کمک این بتن می‌توان به گونه‌ای اجرا نمود که مشابه سنگ‌های طبیعی به نظر برسد. این نوع بتن برای ساخت جاده‌ها، کف‌های داخلی ساختمان و… مورد استفاده قرار می‌گیرد.
بتن آهکی
این نوع بتن با جایگزین کردن سیمان با آهک به دست می‌آید. مهم‌ترین کاربرد این نوع بتن در کف طبقات، گنبدها و همچنین طاق ها است. برخلاف سیمان این محصول مزایای محیطی و سلامتی مختلفی دارد. این نوع بتن تجدید پذیر بوده و به راحتی تمیز می‌شود.
بتن آسفالتی
بتن آسفالتی یک مصالح کامپوزیت است که ترکیبی است از سنگدانه و آسفالت. معمولا برای روکش جاده‌ها، پارکینگ‌ها، فرودگاه‌ها و همچنین قسمت‌های داخلی سدها استفاده می‌شود.
بتن کوبیده شده با دستگاه
این نوع بتن با استفاده از غلتک‌های سنگین اجرا و متراکم می‌شود. این نوع بتن معمولا برای گودها و پر کردن حفره‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این بتن‌ها معمولا حجم سیمان کمتری دارند. بعد از متراکم شدن، این بتن‌ها چگالی بالایی دارند و پس از گیرش به شکل بلوک یکپارچه محکمی در می‌آیند.
بتن زودگیر
همان گونه که از نام آن پیدا است این نوع بتن تنها ساعاتی پس از تولید به مقاومت قابل توجهی می‌رسد. بنابراین قالب‌ها را می‌توان به آسانی جدا کرد و در نتیجه‌ی آن ساخت و ساز با سرعت بالاتری انجام می‌شود. یکی از مهم‌ترین کاربردهای این نوع بتن تعمیر جاده‌ها است، زیرا تنها پس از ساعاتی می‌توان از آن استفاده نمود.
بتن شیشه‌ای
شیشه بازیافت شده را می‌توان به عنوان یکی از اجزای بتن به کار برد. در نتیجه‌ی آن بتن شیشه‌ای تولید می‌شود. این نوع بتن نمای زیباتری نسبت به بتن معمولی دارد. همچنین این نوع بتن می‌تواند مقاومت طولانی مدتی داشته و حتی نسبت به بتن معمولی عایق دمایی بهتری باشند.
برای مشاوره‌ی رایگان می‌توانید با شماره‌های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این نوشته ما بنویسید.
با آرزوی بهترین‌ها.
۰ دیدگاه