تاثیر آب و هوای قشم در صنعت ساختمان
تاثیر آب و هوای قشم در صنعت ساختمان
سبک‌های معماری قشم
اگر بخواهیم به یکی از عواملی که به کمک آن می‌توان بین نسل حاضر و گذشته ارتباط بر قرار کرد اشاره کنیم، بی شک معماری جزء نخستین گزینه‌ها خواهد بود. باید دقت کنیم که امروزه ساختن خانه‌ها و ابنیه‌هایی مشابه با دوران قدیم امکان‌پذیر نیست، چرا که آن ساختمان‌ها جوابگوی جمعیت و نیاز جامعه‌ی امروزی نخواهد بود. اما لازم است که در معماری پیشینیان خود دقت و بررسی کنیم، چرا که مطالعه‌ی آثار و سبک معماری آن‌ها، مملو از تجربیاتی است که انسان امروزی به آن‌ها نیاز مبرمی دارد. فراموش نکنیم که مطالعه‌ی تجربیات گذشتگان، موجب آگاهی نسل امروز خواهد شد. در همین راستا قصد داریم که در این مقاله به بررسی ویژگی‌ها و خصوصیات منحصر به فرد جزیره تاریخی قشم بپردازیم. معماری قشم سرشار از نکات و خصیصه‌های شگفت‌انگیر و جذاب است.
قبل از خواندن این مقاله توصیه می شود مقالات زیر را نیز مطالعه کنید:
- خدمات دکوراسیون داخلی قشم
- طراحی ویلا قشم
- آینه کاری در قشم
- نمای ساختمان قشم
- اجرای دکوراسیون داخلی قشم
- ساخت ویلا قشم
- بازسازی ویلا قشم
- بازسازی آپارتمان قشم
- نمای ویلا قشم
- طراحی و اجرای کابینت قشم
- بازسازی خانه قشم
- خدمات طراحی داخلی قشم
تاثیر آب و هوای قشم در صنعت ساختمان
ویژگی‌های آب و هوایی جزیره قشم
یکی از عوامل اصلی و تعیین کننده در سبک معماری هر منطقه، وضعیت اقلیمی آن ناحیه است. وضعیت اقلیمی بر ساختار و نوع معماری و هم‌چنین سبک زندگی مردم آن ناحیه تاثیر آشکاری دارد. به همین خاطر یکی از موضوعات جذابی که در معماری به آن پرداخته می‌شود، بررسی چگونگی تاثیر عوامل اقلیمی بر شکل خانه‌ها و ساخت آن‌ها است. در همین راستا از زمان‌های قدیم، بشر با اشراف بر این موضوع، تاثیر عوامل طبیعی و آب و هوایی را بررسی کرده و در ساخت ابنیه‌ی خود آن‌ها را در نظر داشته است. اگر به معماری قشم نیز نگاهی بیاندازیم، این موضوع را به وضوح مشاهده خواهیم کرد. قشم دارای آب و هوایی گرم و مرطوب است. لذا در بیشتر فصل‌های سال در این جزیره می‌توانیم شاهد هوایی شرجی و گرم باشیم. با توجه به این که در نواحی جنوبی کشور فصول بهار و پاییز بسیار کوتاه هستند، لذا می‌توانیم در یک دسته‌بندی کلی اقلیم جزیره‌ی قشم را در دو فصل گرم و سرد تقسیم‌بندی کنیم. سهم فصل تابستان بسیار بیشتر از فصل سرما و زمستان است. زمستان‌های جزیره قشم در دو ماه دی و بهمن بیشترین نمود را پیدا می‌کند. معماری قشم با توجه به وضعیت آب و هوایی آن شکل منحصر به فردی گرفته است که در ادامه این مقاله به بررسی آن می‌پردازیم.
انطباق بیشتر با طبیعت، لازمه ی برای بقا
امروزه بشر با استفاده از ابزار و وسایل مدرن و هم‌چنین بکارگیری تجهیزات دیجیتالی و اندازه‌گیری‌های دقیق سعی در مقابله‌ی هرچه بیشتر با عوامل طبیعی دارد. اما در زمان‌های گذشته، مردمان جزیره قشم با استفاده از مصالح و مواد بومی و محلی که در اختیار داشتند، سعی در مقابله با عوامل طبیعی و کاهش خسارات احتمالی داشتند. لذا این عملکرد به گونه‌ای بود که باعث انطباق هر چه بیشتر سبک زندگی مردم با طبیعت شود، هم‌چنین آن که همزیستی مسالمت آمیزی را میان آن‌ها به ارمغان بیاورد. لذا مردم جزیره برای برخورداری از آسایش بیشتر به استفاده‌ی بهینه از مواد و مصالح موجود در معماری قشم روی آوردند که همین عامل موجب بهبود چگونگی ساخت خانه‌ها و افزایش بازدهی آن‌ها شد. لذا برای افزایش بهره‌وری از خانه‌ها و هم‌چنین استفاده از انرژی که طبیعت در اختیار قرار می‌دهد، معماران جزیره‌ی قشم به عواملی نظیر جهت جغرافیایی طلوع و غروب خورشید، جهت وزش باد، فاصله از آب سالم و قابل نوشیدن و… دقت زیادی داشتند. بنابراین با توجه به توضیحات داده شده متوجه می‌شویم که بومی‌های جزیره‌ی قشم به جای مقابله با طبیعت، به استفاده از انرژی طبیعت و همزیستی و انطباق با آن روی آورده بودند.
ویژگی‌های عمومی و جامع در تمامی خانه‌ها و ابنیه‌ی جزیره قشم
اگر بخواهیم ۶ مورد از این ویژگی‌های جامع را برشماریم، می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- ساخت خانه‌ها در جهت قبله و نه در جهت‌های جغرافیایی؛
- ایجاد ایوان‌های بزرگ در اکثر خانه‌ها برای استفاده از سایه‌ی آن و هم‌چنین هدایت باد به داخل خانه؛
- در نظر نگرفتن زیر زمین در ساخت خانه‌ها؛
- ایجاد طاق‌هایی مسطح؛
- معماری سقف خانه‌ها به شکل مسطح؛
- طراحی باغچه در حیاط خانه‌ها به شکل چهار گوش و مرکزی.
خانه‌هایی مطابق با شرایط آب و هوایی فصول در معماری قشم
پیش از آن که جریان برق به جزیره راه پیدا کند، مردم جزیره که به وسایل سرمایشی الکتریکی دسترسی نداشتند، برای در امان ماندن از گرمای سوزان و هوای شرجی قشم، تابستان‌های خود را در نخلستان‌ها که هوای خنکی دارد سپری می‌کردند. هم‌چنین در فصل سرما و زمستان به خانه‌هایی که در دامنه‌های مشرف به نخلستان ساخته بودند، نقل مکان می‌کردند. از نظر و فرم و سبک معماری قشم، میان خانه‌هایی که در نخلستان‌ها واقع شده‌اند با خانه‌هایی که در دامنه‌های شیب‌دار ساخته شده است، تفاوت‌های آشکاری مشاهده می‌شود. از جمله این تفاوت‌ها می‌توان به عدم وجود دیوار در خانه‌های واقع شده در نخلستان و پراکنده بودن آن‌ها اشاره کرد، در حالی که خانه‌های واقع شده در بالا دست همگی دارای حیاط و دیوار بوده و هم‌چنین به صورت متراکم ساخته شده‌اند. بافت خانه‌ها در این دو ناحیه تفاوت‌های دیگری نیز با یکدیگر دارند. به عنوان مثال در اتاق خانه‌های ساخته شده در نخلستان، شاهد یک اختلاف مساحت سطح میان کف اتاق با سقف آن هستیم، به گونه‌ای که دیوارها با داشتن یک انحنا، سقف را تنگ‌تر کرده‌اند. این در حالی است که دیوارهای اتاق در خانه‌های بالادستی، دقیقا به صورت عمودی و مستقیم بالا کشیده شده است. معماران قدیمی قشم در برابر چرایی انحنای دیوارها در خانه‌های پایین دستی، استحکام را به عنوان دلیل بیان کرده‌اند. به این‌گونه که طراحی دیوارها به شکل انحنادار موجب افزایش استحکام سقف‌های ساخته شده از سنگ و گل می‌شود. از دلایل دیگر برای اختلاف مساحت میان کف و سقف اتاق، می‌توان به کوچک بودن ابعاد سنگ‌های استفاده شده در ساخت سقف‌ها اشاره کرد. در زمان‌های قدیم برای حمل سنگ از شتر به عنوان وسیله‌ای برای ترابری استفاده می‌شده است، لذا باید سنگ‌های ریز وکوچک انتخاب می‌شدند.
معماری بافت بومی جزیره قشم و شکل‌گیری آن
هسته‌ی مرکزی بیشتر روستاها در جزیره‌ی قشم در بالا دست جزیره قرار دارد. در این منطقه طبق اصول معماری قشم، اتاق‌ها در اطراف یک حیاط مرکزی تعبیه شده است. این سبک طراحی و معماری موجب می‌شود که از سنگ و مصالح کمتری استفاده شود. از دیگر ویژگی‌های معماری قشم می‌توان به ایجاد بعد در دیوارها اشاره کرد. ایجاد بعد در دیوارها موجب ایجاد فضایی می‌شود که سایه بوجود می‌آورد. تعبیه فضاهای سایه‌دار در خانه‌ها با توجه به فضای گرم و شرجی جزیره قشم امری ضروری برای آسایش و آرامش ساکنین محسوب می‌شود. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم طراحی سقف تمام خانه‌ها به شکل مسطح است. در ساخت سقف برخی از خانه‌ها تیرهای چوبی یا سیمانی تعبیه شده است که موجب استحکام بیشتر سقف و استفاده از فضای آن می‌شود. دقت کنیم که اختلاف میان این ساختمان‌ها با خانه‌های ساخته شده در ناحیه‌ی مرکزی فلات ایران، در ارتباط آن‌ها با فضای خارجی است. با وجود اینکه این خانه‌ها به شکل درون‌گرا سازمان یافته‌اند، ولی با فضای خارجی در تماس هستند و ارتباط آن‌ها مسدود نیست.
وجود پنجره‌های متعدد و ایوان‌های وسیع در معماری قشم
از جمله ویژگی‌هایی که در معماری جزیره دیده می‌شود، وجود پنجره‌های زیادی است که به کوچه باز می‌شوند. هم‌چنین ایوان‌های بزرگ و عریض از دیگر ویژگی‌هایی است که باید به آن اشاره کرد. وجود پنجره‌های متعدد و ایوان‌های وسیع، موجب می‌شود که تهویه‌ی مناسبی در اتاق‌ها و فضای داخلی خانه بر قرار شود و دمای خانه کاهش یابد. جالب است توجه کنیم که ایوان‌ها در معماری قشم نسبت به سایر نواحی ایران، از اهمیت بالاتری برخوردار است و به عنوان یک جزء جدا نشدنی از خانه‌ها محسوب می‌شود. ایوان‌ها در خانه‌های قشم با توجه به کاربرد زیادی که در زندگی روزمره‌ی خانوارها دارند، بزرگ و وسیع طراحی می‌شوند. دلیل افزایش کاربری و استفاده از ایوان ها را می‌توان در اقلیم این ناحیه جست و جو کرد. ایوان‌ها با توجه به ارتباط مستقیم با هوای آزاد بیرونی و تهویه مناسب و هم‌چنین سایه‌ای که در اختیار افراد می‌گذارد، از محبوبیت بالایی در بین بومیان قشم برخوردار است. در معماری خانه‌ها ایوان را در مقابل اتاق‌ها و هم‌چنین اطراف حیاط مرکزی طراحی می‌کنند.
نقش بادگیر در خانه‌ها و معماری قشم
در جزیره‌ی قشم بادگیرها با توجه به عوامل مختلفی نظیر میزان ارتفاع، جهت‌گیری مناسب و طراحی دیوارها دارای اشکال مختلفی هستند. وظیفه‌ی اصلی بادگیرها هدایت نسیم از فضای بیرونی به داخل ساختمان است. در معماری قشم اتاق‌هایی که بادگیر باد را به آن‌ها هدایت می‌کند، تعداد در ورودی بیشتری دارند. این امر به این خاطر است که این اتاق‌ها بتوانند نسیم خنک دریافتی را میان قسمت‌های مختلف خانه پخش کنند. برای این منظور اکثر معماران جنوبی، این اتاق‌های اصلی را با دو در و یک پنجره طراحی می‌کنند. از دلایل دیگر ایجاد در بیشتر در اتاق‌های اصلی کاهش فشار ناشی از باد به دیوارها است. با تعبیه تعداد بیشتر در، باد راه خروجی بیشتری به بیرون دارد که این امر باعث می‌شود فشار کمتری به دیوارها وارد گردد. بادگیرها با توجه به عملکردی که دارند به دو نوع کلی تقسیم‌بندی می‌شوند:
- بادگیرهایی که فضای داخلی خانه را از طریق جا به جایی هوای راکد داخلی با هوای تازه و خنک خارجی خنک می‌کنند؛
- بادگیرهایی که علاوه‌بر جا به جا کردن هوای داخلی با هوای خارجی، فضای داخلی خانه را از طریق تبخیر آب خنک می‌کنند.
عملکرد سرمایشی بادگیرهای قشم، مشابه با حالت اول است. این بادگیرها هوای خنک بیرونی را با هوای راکد داخلی عوض می‌کنند که این امر موجب خنک شدن فضای خانه می‌شود. واضح است که بادگیرهای نوع دوم در معماری قشم جایی ندارند. دلیل این امر را می‌توانیم در اقلیم جزیره جست و جو کنیم. در این جزیره از طرفی میزان بالای رطوبت هوا و از طرف دیگر اشباع بودن فضا از بخار هوا، تبخیر آب به کندی صورت می‌گیرد. لذا تبخیر آب نقش بسیار ناچیزی می‌تواند در خنک شدن هوای داخلی خانه داشته باشد. هم‌چنین در صورت استفاده از بادگیرهای نوع دوم، فضای داخلی خانه بیش از پیش مرطوب می‌شود که امر مطلوبی نیست.
بادگیرهای دو طرفه و چهار طرفه و استفاده از آن‌ها در معماری قشم
همان‌طور که در بخش قبل اشاره کردیم، بادگیرها در دو نوع کلی طبقه‌بندی می‌شوند و بادگیرهایی که در خانه‌های جزیره قشم تعبیه می‌شوند، از نوع اول هستند. بادگیرها بر اساس تعداد دالان‌های هواگیری که دارند، در دو دسته‌ی زیر طبقه‌بندی می‌شوند:
- بادگیرهای چهار طرفه؛
- بادگیرهای دو طرفه.
بادگیرهای چهار طرفه
اکثر بادگیرهایی که در معماری قشم طراحی و تعبیه می‌شوند از این نوع هستند. این بادگیرها ارتفاع بیشتری نسبت به بادگیرهای دو طرفه دارند. با توجه به نوع معماری بادگیرهای چهار طرفه، تزئین و طراحی بیشتری را می‌توان بر روی آن‌ها اعمال کرد. ارتفاع این بادگیرها به عوامل مختلفی وابسته است. این عوامل می‌تواند از توانایی اقتصادی صاحب خانه تا میزان فاصله‌ی دیوارهای حامل، پهنای اتاق و جهت وزش باد باشد. لازم به ذکر است که هرچه عرض اتاقی که بادگیر باد را به آن هدایت می‌کند عریض‌تر باشد، بادگیر می‌تواند ارتفاع بیشتری داشته باشد.
بادگیرهای دو طرفه
همان‌طور که از اسم این بادگیرها پیداست، این بادگیرها از دو دالان تشکیل شده‌اند. دیواره‌هایی از بادگیر که در آن‌ها دالانی تعبیه نشده است، دارای منافذ متعددی هستند تا باد از طریق این منافذ به داخل بادگیر راه پیدا کند. پیاده‌سازی و ساخت این بادگیرها نسبت به نوع قبلی هزینه‌ی کمتری در پی دارد. هم‌چنین این بادگیرها نسبت به نوع قبلی ساده‌تر بوده و تزئینات کمتری در معماری آن‌ها بکار گرفته می‌شود.
نقش آب انبارها در معماری قشم
با توجه به عدم وجود آب لوله‌کشی در اکثر خانه‌های بومی نشین و قدیمی قشم، در این خانه‌ها شاهد تعبیه بخشی به نام آب انبار هستیم. آب انبارها که محل ذخیره‌ی آب نوشیدنی مورد نیاز خانوار هستند، در دو شکل طراحی می‌شود:
- تعبیه آب انبارها در زیر زمین؛
- ساخت آب انبارها برروی سطح زمین و در داخل یک چهار دیواری.
در معماری قشم، برای ساخت آب انبارهای زیرزمینی ابتدا یک مساحت مشخص از سطح زمین را گودبرداری می‌کنند. سپس برای افزایش استحکام دیواره‌ها در برابر نفوذ آب و پیشگیری از ریزش احتمالی آن‌ها، دیواره‌ها را به طور کامل سنگ چینی می‌کنند. سقف این خانه‌ها همانند سقف خانه‌های بالا دستی که در قسمت‌های قبلی توضیح داده شد، دارای مساحتی مشابه با کف سازه است. این سقف ها را نیز مانند تمامی سقف‌های دیگر خانه‌های جزیره به شکل مسطح می‌سازند. برای دسترسی راحت و ساده به آب، معماران یک دریچه برای برداشت آب از این آب انبارها در نظر می‌گیرند. آب انبارهای نوع دوم که به شکل مکعب‌های توخالی بر روی سطح زمین ساخته می‌شوند، بدون در طراحی می‌شوند. به این‌گونه که این آب انبارها فقط دارای یک دریچه‌ی کوچک در سقف خود جهت ورود آب به مخزن و ذخیره‌سازی آن هستند. هم‌چنین برای برداشت آب، شیرهایی در این سازه تعبیه و طراحی می‌شود. لازم به ذکر است که سقف هر دو نوع آب انبار از قالب‌های بتنی ساخته می‌شود.
انواع اتاق‌ها در معماری قشم
در خانه‌های جزیره برخلاف خانه‌های شهری که به‌طور معمول با آن‌ها سر و کار داریم و می‌شناسیم، اتاق‌های مختلف با اسامی متفاوت وجود دارد. در ادامه قصد داریم که انواع این اتاق‌ها را معرفی کرده و تفاوت آن‌ها را با یکدیگر بیان کنیم.
اتاق بادگیر
همان‌طور که در قسمت‌های پیشین مقاله گفتیم، اتاق‌هایی که بادگیر باد را به آن‌ها هدایت می‌کند، به عنوان اتاق‌های اصلی در نظر گرفته می‌شوند. این اتاق‌ها دارای ورودی و خروجی بیشتری نسبت به سایر اتاق‌ها هستند. این امر دلایل متعددی می‌تواند داشته باشد، از جمله:
- توزیع باد به سایر اتاق‌ها و مکان‌های خانه؛
- کاهش فشار هوای ورودی به اتاق از طریق تعبیه در و پنجره‌های متعدد.
با گذشت زمان و ورود برق به جزیره، کولرها و سایر سیستم‌های سرمایشی محبوبیت بیشتری پیدا کرده‌اند و نقش بادگیرها در سرمایش خانه‌ها کاهش یافته است.
اتاق‌های زمستانی
این اتاق‌ها بر خلاف اتاق‌های اصلی که بادگیرها باد را به آن منتقل می‌کنند و دارای در و پنجره‌های متعدد هستند، پنجره‌ای ندارند و یا اینکه تعداد آن‌ها به مراتب کم‌تر از سایر اتاق‌ها است. در معماری قشم، در این اتاق‌ها طاقچه‌های زیادی طراحی می‌شود. این طاقچه‌ها می‌توانند مصارف متعددی از جمله کاربرد تزئینی داشته باشند. با توجه به دلایل ذکر شده و گرم‌تر بودن این اتاق نسبت به سایر مکان‌های خانه، در اتاق‌های زمستانی اتاقک‌هایی برای استحمام افراد خانه در نظر گرفته می‌شود.
اتاق‌های مجلسی یا میلس
همان‌طور که از نام این اتاق‌ها پیداست، از این مکان برای پذیرایی از مهمان و برگزاری جشن استفاده می‌شود. این اتاق‌ها نسبت به سایر اتاق‌ها تزئینات بیشتری دارند. در معماری قشم، این اتاق‌ها را با تزئینات بیشتری طراحی می‌کنند. این اتاق‌ها برای ورود و خروج راحت‌تر مهمانان و سایر افراد خانه، معمولا دارای دو در هستند. هم‌چنین برای تهویه‌ی مناسب و ایجاد حس آرامش و آسایش بیشتر در مهمانان، این اتاق‌ها دارای دو در هستند.
سقف خانه‌ها در جزیره‌ی قشم به چه شکل طراحی می‌شود؟
در معماری قشم سقف را از چوب می‌سازند. این چوب‌ها را در فاصله و اندازه‌ی مشخص نسبت به یکدیگر قرار می‌دهند و سپس بر روی آن‌ها یک لایه از حصیر بافته شده قرار می‌دهند. این لایه حصیری بافته شده می‌تواند از شاخه‌های درخت نخل و یا برگ آن ساخته شود. پس از قرار دادن این لایه بر روی تیرهای چوبی، یک لایه‌ی نازک از جنس گل نرم می‌ریزند. در مرحله‌ی بعد برای افزایش استحکام و کارایی و هم‌چنین مقاومت سقف در برابر عواملی نظیر بارش باران و وزش باد، لایه‌های متعددی از جنس کاه‌گل قرار می‌دهند. کاه‌گل را برای مدت زمان تقریبی ۲۴ ساعت در آب می‌خیسانند و سپس آن را تا صاف و نرم شدن لگد کوب می‌کنند. در مرحله‌ی نهایی و به عنوان آخرین لایه، تنها از گل نرم (بدون کاه) استفاده می‌شود. این لایه از گل نرم باعث می‌شود که شکاف‌ها و ترک‌های ایجاد شده به دلیل تبخیر آب، به طور کامل پوشانده شود و در نتیجه مقاومت سقف در برابر نفوذ آب باران افزایش پیدا کند. دقت کنیم ضخامت تمامی لایه‌های ذکر شده در یک حد معین است تا در اثر سنگینی سقف، تیرها دچار آسیب نشوند. طبق اصول معماری قشم، برای هدایت هرچه بهتر آب‌های حاصل از بارش باران و هم‌چنین جلوگیری از تجمع آب بر روی سقف، سقف‌ها را با یک شیب معین و نامحسوس می‌سازند. آب‌های جمع شده در نهایت به ناودان‌هایی که در لبه‌ی سقف طراحی شده‌اند، هدایت می‌شوند. معمولا ناودان‌ها می‌توانند از جنس‌های متعدد مانند چوبی، پلاستیکی و یا فلزی باشند.
طراحی پنجره‌ها در معماری قشم
اگر به بافت بومی جزیره قشم نگاهی بیاندازیم، متوجه گوناگونی و تنوع پنجره‌ها از نظر شکل و اندازه خواهیم شد. به طور کلی در معماری قشم، پنجره‌ها از تنوع و گوناگونی متعددی برخوردار هستند. لازم است دقت کنیم شکل پنجره‌ها در بافت روستایی و شهری جزیره تفاوت عمده‌ای با یکدیگر دارند. در بافت روستایی پنجره‌ها را با لیف‌های خرما و گل می‌سازند. انتخاب لیف خرما در ساخت پنجره‌ها انتخاب بسیار هوشمندانه‌ای است، چرا که این لیف‌ها همانند پوشال‌های کولر عمل می‌کنند که خود باعث خنکی و سرمایش بیشتر هوای داخلی خانه می‌شود. لذا بومیان روستایی در هوای گرم تابستانی با پاشیدن آب به شیارهای گلی پنجره و هم‌چنین لیف‌های تعبیه شده در آن، باعث فعال شدن مکانیزمی همانند کولر‌های آبی می‌شوند. اما پنجره‌ها در بافت شهری تغییر عمده‌ای در شکل و طراحی پیدا کرده‌اند. پنجره‌ها را می‌توان در بافت شهری به شکل چهار لنگه مشاهده کرد. از چهار لنگه‌ای که در ساخت پنجره‌ها استفاده شده است، دو لنگه در قسمت بالایی و دو لنگه در قسمت پایینی پنجره قرار دارد. برای افزایش امنیت و ایمنی، دو لنگه را به کمک یک قفل می‌توان به یکدیگر محدود کرد. هم‌چنین می‌توان از میله‌های فلزی در ساخت و طراحی این میله‌ها استفاده کرد.
در انتهای مقاله قصد داریم تا به بررسی تاثیر عوامل طبیعی مانند زلزله بر تغییر شکل و معماری خانه‌ها و روستاهای جزیره قشم بپردازیم.
تاثیر پدیده‌های طبیعی بر معماری قشم؛ زلزله
با توجه به این که جزیره قشم از نظر زمین شناسی در نوار زلزله قرار گرفته است، لذا هرچند سال یکبار شاهد لرزش‌ها و زلزله‌های بزرگ و کوچک در این جزیره هستیم. این پدیده‌ی طبیعی تاثیر به سزایی در سبک معماری قشم داشته است. روستای کورزین در جزیره قشم، مثالی واضح از این تاثیر است. روستای کورزین همانند سایر روستاهای جزیره قشم، شامل بافتی دو قسمتی است. بافت متراکم این روستا در نوار شمالی ساحل و در مجاورت جنگل‌های حرا واقع شده است. در صورتیکه بافت غیر متراکم یا پراکنده‌ی آن نسبت به خط ساحلی و هم‌چنین جاده، فاصله‌ی زیادی دارد. پس از آن‌که در سال ۱۳۸۴ زلزله‌ی سهمگینی در جزیره اتفاق افتاد، مردم جزیره بنا به دلایل گوناگون مانند دست‌یابی به وسایل ترابری روستای خود را در نزدیکی جاده‌ی اصلی بنا نهادند. اگر به زمان‌های دورتر برگردیم، شاهد اتفاقی مشابه با آن‌چه در سال ۱۳۸۴ اتفاق افتاد، خواهیم بود. در آن زمان نیز پس از وقوع زلزله‌ای سهمگین که خرابی و تلفات زیادی را به دنبال داشت، مردم روستای خربس تصمیم گرفتند که به جای اقامت در خانه‌های سنگی و گلی، کپرنشین شوند تا از گزند زلزله در امان بمانند. بنابراین عوامل طبیعی مانند زلزله تاثیر به سزایی در طول زمان بر سبک معماری قشم داشته است.
معماری قشم سرشار از نکات و خصیصه‌های شگفت‌انگیر و جذاب است. یکی از عوامل اصلی و تعیین کننده در سبک معماری هر منطقه، وضعیت اقلیمی آن ناحیه است. اگر به معماری قشم نیز نگاهی بیاندازیم، این موضوع را به وضوح مشاهده خواهیم کرد. قشم دارای آب و هوایی گرم و مرطوب است. معماری قشم با توجه به وضعیت آب و هوایی آن شکل منحصر به فردی گرفته است که در این مقاله به تفصیل به آن پرداختیم. در همین راستا مردمان جزیره قشم با استفاده از مصالح و مواد بومی و محلی که در اختیار داشتند، سعی در مقابله با عوامل طبیعی و کاهش خسارات احتمالی داشتند. لذا این عملکرد به گونه‌ای بود که باعث انطباق هر چه بیشتر سبک زندگی مردم با طبیعت شده و هم‌چنین همزیستی مسالمت آمیزی را میان آن‌ها و طبیعت به ارمغان آورد. هم‌چنین در انتهای این مقاله به بررسی تاثیر عوامل طبیعی مانند زلزله بر تغییر شکل و شمایل خانه‌ها و روستاهای جزیره قشم پرداختیم.
برای مشاوره ی رایگان می توانید با شماره های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این مقاله ما بنویسید.
موفق باشید.
۰ دیدگاه