معماری سنتی
معماری سنتی
بافت فرسوده و بافت تاریخی با یکدیگر تفاوت دارند به عنوان مثال محله جوادیه دارای بافت فرسوده هست اما یک بافت تاریخی نیست.
معماری به سبک قدیمی و سنتی
وقتی حرف از معماری سنتی میشود یاد دربهای چوبی و در کوههای قدیمی میافتیم و پس از پیمودن یک مسیر به چشم انداز حیاط با حوض فیروزهای که پر از میوه است وارد میشویم.
معماری سنتی به سبکی از معماری گفته میشود که مطابق منطقه، محل است که دارای محبوبیت خاصی است و در گذشته ایجاد شده است. معماری سنتی ویژگیهایی دارد که این ویژگیها شامل تعهد و احترام به حفظ پیوند با پیوستهای پیشینی که در معماری آن ساختمان به کار گرفته شده است.
رعایت این اصول در معماری سنتی اهمیت دارد که باعث انسجام و وحدت در بین ظاهر و درون سازه میشود. معماری سنتی ایران در گذشته یکی از بینقصترین معماریهای جهان بوده که در این سبک بدون استفاده از هیچگونه ابزارآلات بافت خانهها با ظرافت و جذابیت اجرا شده و معماری آن تجلی فرهنگ دارد.
یکی از عجیبترین نکاتی که در معماری سنتی به چشم میخورد توجه داشتن بیش از حد معماران به جزئیات بوده برای مثال در خانههای قدیمی دربهای ورودی دو لنگه چوبی بودند که هر لنگه دارای جزئیات بوده است.
در معماری سنتی به طبیعت توجه منحصر به فردی شده است. یکی از نقاط که بسیار جالب بوده توجه به عناصری مانند باد، خاک و آفتاب بوده. پنجرههای گنبدی شکل با شیشههای رنگارنگ در معماریهای قدیم وجود داشته که باعث میشده که نور مستقیم آفتاب و دالانهای حرکت هوا در طراحی به خوبی احساس شود.
در این طراحی با در نظر گرفتن فضا و مواردی که در محیط داخلی وجود دارد عوامل طبیعی توجه ویژهای داشتند به کارگیری اتاقهای تودرتو ویژگیهای معماری سنتی تکمیل شده است.
فضای آشپزخانه در هر خانه نشاندهنده مهماننوازی آن خانواده بوده که به طور کلی یکی از ویژگیهای ایرانیان مهماننوازی است. جزئیات را در قسمتهای حیاط برای نردهها و دستههای چوبی به خوبی میشود مشاهده کرد که توسط ستونها و سقفهای چوبی تکمیل میشود و دیوارهای منبتکاری در خانهها قرار گرفته.
معماری سنتی
ساختمان بنایی (کلنگی) ساختمانی ست نیمه مدرن یعنی ساختمانی با معماری هم مدرن و هم سنتی؛ به این صورت که ممکن است دارای دیوار باربر شود (یک فاکتور از سازه سنتی) و در عین حال از مصالحی مانند آهن در آن استفاده شده است.
جالب است بدانیم که آهن جزء مصالحی مدرن است چون در زمان ساخت راه آهن از بندرعباس به ایران آمده است. ساختمان سنتی یک بنای تاریخی است و معماری سنتی دارد. پوشش سقف آن مواردی مثل طاق و تویزه و انواع پوششهای محلی مانند تیرچوبی و خرپا و… است.
در چنین بنایی دیوارها حتما باربر هستند که در آنها ستونها مثل ستون چوبی به عنوان دیوار انفرادی خوانده میشود؛ مثل تخت جمشید که داری ستونهای چوبی با ارتفاع ۲۴ متر بوده و آن سقف عظیم روی این ستونها احداث شده بوده است؛ یعنی وزن سقف را ستونها تحمل می کردهاند نه دیوارهای باربر. در ساختمانهای سنتی از مصالح بوم آورد استفاده میشود.
در بسیاری از آنها عناصر وابسته به معماری به کار گرفته شده است؛ یعنی در واقع همان تزیینات مثل گچبری آینه کاری کاشیکاری گره چینی با چوب و شیشه حجاری خراطی (مثل تیرهای باربر که روی آنها کار شده است) نقاشی دیواری و…
تعریف بنای تاریخی
بنای تاریخی به بنایی گفته میشود که دارای ویژگیهای زیر است:
- دارای فاکتور زمان هست (معمولا بنایی که عمرشان به بیش از ۱۰۰ سال برسد قابلیت ثبت دارند).
- دارای سازه سنتی است.
- دارای عناصر وابسته به معماری است چون یک معمار سنتی صرفا به عملکرد فکر نمیکرده؛
در حالی که امروزه برای ساخت یک مدرسه معمار نگاه خاص عملکردی به پروژه خواهد داشت. - بناهای تاریخی عامه پسند هستند یعنی ظرف سن و سال ندارند.
مصالح بوم آورد
مصالح ساختمانی که برگرفته از منطقه ساخت ساختمان هستند؛ از همان بستر پیرامونی تهیه میشوند مصالح بوم آورد نامیده میشوند. چنین مصالحی بهترین گزینه انتخابی برای ساخت بنا در هر منطقه هستند که در گذشته این شیوه بسیار مرسوم و رایجتر از زمان حال بوده است. به عنوان مثال در شهری مانند یزد تفاوت دمای شب و روز بسیار زیاد است و شاید به ۱۰-۲۰ درجه در طول شبانه روز برسد؛ بهترین مصالح برای این شهر خشت خام است؛ که حتی نسبت به آجر هم برتری دارد. چون خشت خام برای این منطقه حکم عایق حرارتی را دارد.
در اینجا بهتر است این نکته توضیح داده شود که چرا برای چنین منطقهای خشت خام نسبت به آجر برای انتخاب به عنوان مصالح ساخت ارجحیت دارد. خشت خام مانند یک عایق عمل میکند وقتی به عمق ۶ متری زمین میرسیم محیط احاطه شده از چنین مصالحیست و در این عمق دما ثابت میشود؛ به همین دلیل است که در مکانی مانند شهر یزد از خشت به جای آجر استفاده میشود.
آجر خشت خامیست که پخته شده و طی این فرآیند ضمن تبخیر اب داخل آن فرآیندی شیمیایی و فیزیکی درونش اتفاق میافتد؛ که دیگر نمیتواند مثل خشت خام ماهیت عایق بودنش را حفظ کند. طوری که تمام یخچالها از خشت خام ساخته شدهاند در صورتی که اگر از آجر استفاده میشد دیگر یخی در آن باقی نمیماند. البته در گذشته برای ساخت آب انبارها از آجر استفاده میکردند. در معماری سنتی همه چیز بر اساس آزمون و خطا بوده است، اما امروزه همه چیز بر اساس داشتن الگوی خاص است. طوری که یک عنصر یا اتفاقی معماری که مناسب تهران هست الگو وار به شهری دیگر در ایران منتقل میشود، اما در گذشته چیزی که مناسب نبود اصلا تکرار نمیشد و کاملا منسوخ میشد و از بین میرفت.
بهرهگیری از معماری سنتی در دوره مدرن
معماری سنتی، معماریای است که بر اساس مصالح و دانش بومی یک منطقه یا فرهنگ شکل گرفته است. این معماری معمولاً در هماهنگی با محیط طبیعی قرار دارد و به نیازهای ساکنان آن منطقه پاسخ میدهد.
در مقابل، معماری مدرن، معماریای است که بر اساس اصول و قواعد معماری جدید شکل گرفته است. این معماری معمولاً از مصالح صنعتی و تکنولوژیهای پیشرفته استفاده میکند و بر زیبایی شناسی و عملکرد تأکید دارد.
با ظهور معماری مدرن در قرن بیستم، معماری سنتی تا حدی مورد بیتوجهی قرار گرفت. بسیاری از معماران مدرن معتقد بودند که معماری سنتی منسوخ شده است و نمیتواند پاسخگوی نیازهای زندگی مدرن بشود. با این حال، در سالهای اخیر، توجه به معماری سنتی دوباره افزایش یافته است. بسیاری از معماران مدرن به اهمیت حفظ و احیای معماری سنتی پی بردهاند و تلاش میکنند تا با تلفیق معماری سنتی و مدرن، معماریای پایدار و سازگار با محیط زیست ایجاد کنند.
دلایل بهره گیری از معماری سنتی در دوره مدرن
دلایل مختلفی برای بهرهگیری از معماری سنتی در دوره مدرن وجود دارد. برخی از این دلایل عبارتند از:
- پایداری: معماری سنتی معمولاً از مصالح و روشهای ساختی پایدار استفاده میکند که میتوانند در برابر عوامل طبیعی مقاومت کنند. به عنوان مثال، در معماری سنتی ایران از مصالحی مانند خشت، گل، چوب و سنگ استفاده میشود که همگی مصالحی پایدار هستند.
- صرفهجویی در انرژی: معماری سنتی معمولاً در هماهنگی با محیط طبیعی قرار دارد و از انرژیهای طبیعی مانند نور خورشید و باد برای تأمین روشنایی و تهویه استفاده میکند. به عنوان مثال، در معماری سنتی ایران از بادگیر، طاقچه و پنجرههای ارسی برای تأمین روشنایی و تهویه استفاده میشود.
معماری سنتی میتواند به ایجاد هویت و پیوند فرهنگی کمک کند. به عنوان مثال، معماری سنتی ایران نمادی از فرهنگ و تمدن ایرانی است.
نمونههایی از بهره گیری از معماری سنتی در دوره مدرن
در سالهای اخیر، نمونههای زیادی از بهرهگیری از معماری سنتی در دوره مدرن دیده شده است. برخی از این نمونهها عبارتند از:
- بازسازی بافتهای تاریخی: یکی از مهمترین راههای بهرهگیری از معماری سنتی، بازسازی بافتهای تاریخی است. بازسازی این بافتها میتواند به حفظ میراث فرهنگی و جلوگیری از تخریب آنها کمک کند. به عنوان مثال، در ایران، پروژههای مختلفی برای بازسازی بافتهای تاریخی مانند بافت تاریخی اصفهان، بافت تاریخی شیراز و بافت تاریخی یزد انجام شده است.
- طراحی ساختمانهای جدید: معماران مدرن در طراحی ساختمانهای جدید، میتوانند از اصول و ایدههای معماری سنتی استفاده کنند. به عنوان مثال، معماران میتوانند از مصالح و روشهای ساختی سنتی در طراحی ساختمانهای جدید استفاده کنند. همچنین، میتوانند از الگوهای معماری سنتی در طراحی فضاهای داخلی و خارجی ساختمانها استفاده کنند. به عنوان مثال، در ایران ساختمانهایی مانند موزه هنرهای معاصر اصفهان، ساختمان موزه هنرهای معاصر تهران و ساختمان دانشگاه تهران، نمونههایی از بهره گیری از معماری سنتی در طراحی ساختمانهای جدید هستند.
- طراحی فضاهای شهری: معماران میتوانند از اصول و ایدههای معماری سنتی در طراحی فضاهای شهری نیز استفاده کنند. به عنوان مثال، معماران میتوانند از الگوهای معماری سنتی در طراحی خیابانها، میدانها و پارکها استفاده کنند. همچنین، میتوانند از مصالح و روشهای ساختی سنتی در طراحی مبلمان شهری استفاده کنند. به عنوان مثال، در ایران، نمونههایی از بهرهگیری از معماری سنتی در طراحی فضاهای شهری مانند میدان نقش جهان اصفهان، میدان امام خمینی تهران و خیابان ولیعصر تهران دیده میشود.
برای مشاورهی رایگان میتوانید با شمارههای ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این مقاله برای ما بنویسید.
با آرزوی بهترینها.
۵ دیدگاه