هنر ارتباط بصری
هنر ارتباط بصری
ویژگی اصلی هر پیامی که به شکل مستقیم و یا غیرمستقیم عنوان می‌شود، محتوای آن پیام است. اما باید توجه کرد که در ارتباط بصری، فرم و محتوا را نمی‌توان از یکدیگر تفکیک کرد. هر پیام برای رساندن یک منظور خاص ساخته می‌شود: مثلاً برای شرح یک موضوع، یافتن راه‌حل یک مسئله، الهام بخشیدن و یا تأثیر گذاشتن. راه‌های مختلفی برای بیان یک منظور وجود دارد، اما بهترین راه آن است که بیان ما را تقویت می‌کند و در مخاطب واکنش‌های بیشتری را ایجاد می‌کند. روش کار برای بیان یک پیام بصری به درک و توانایی ما جهت استفاده از تکنیک‌های بصری وابسته است. این تکنیک‌ها ابزاری برای ترکیب بندی بصری محسوب می‌شوند که بهره جویی از آن‌ها می‌تواند نتایج مطلوبی را ایجاد کند.
قبل از خواندن این نوشته توصیه می‌شود نوشته‌های زیر را نیز مطالعه کنید:
هنر ارتباط بصری
در ادامه این نوشته از شرکت معماری دکوطرح، به معرفی شماری از این تکنیک‌ها می‌پردازیم.
تکنیک قرینه-نامتقارن
برای ایجاد تعادل در یک اثر بصری دو راه وجود دارد؛ اول آنکه می‌توان با قرینه سازی طرح از لحاظ بصری، آن را متعادل ساخت. همچنین در اقدامی دیگر می‌توان از طرح‌های نامتقارن در ترکیب بندی بهره جست. در یک اثر قرینه، محور تقارن کاملاً از وسط و یا مرکز آن می‌گذرد و عناصر موجود در دو طرف این محور دقیقاً تکرار می‌شوند. با وجود آنکه استفاده از این تکنیک کاملاً ساده و منطقی است، اما گاه می‌تواند ایستا و کسالت‌آور باشد؛ لذا در برخی موارد همین تقارنِ طرح، مخاطب را به انفعال ذهنی وا می‌دارد و گردش چشم در مواجهه با طرح کاهش می‌یابد و ذهن از جستجو، تأمل و تجزیه و تحلیل این پیام بصری تا اندازه‌ای باز می‌ماند. از طرفی به کارگیری تکنیک نامتقارن سازی در یک طرح در صورتی می‌تواند به تعادل آن کمک کند که با آگاهی، ظریف و هوشمندانه انجام شود. شاید به همین دلیل است که معمولاً به کارگیری این تکنیک قدری دشوار به نظر می‌رسد و تمرکز، صبوری و دقت بیشتری را از سوی طراح طلب می‌کند. در تکنیک نامتقارن سازی لازم است با تغییر محل استقرار عناصر مختلف به صورتی که وزن همدیگر را خنثی کنند به تعادل دست یابیم. ایجاد یک تعادل بصری مناسب به این روش کار دشواری است اما نتیجه آن از نظر بصری بسیار جذاب و متنوع است.
تکنیک منظم-بی‌نظم
یک طرح منظم دارای عناصر یکنواخت و در عین حال تابع یک سبک و یا نقشه واحد است. چیدمان منظم اجزای یک اثر بصری می‌تواند گویای چند نکته است:
- وجود قاعده معین در تعریف اثر.
- هم‌ارز بودن اجزای اثر بدون تأکید بر موضوع خاص.
- کاهش پویایی اثر در برخی موارد.
- تقدم محتوا بر چیدمان پیام بصری در ارزشیابی اثر.
در نقطه مقابل، بی‌نظمی قرار می‌گیرد که معمولاً هدف از ایجاد آن آفرینش طرح رازآلود و غیرقابل پیش‌بینی است، به طوری که اصولاً نمی‌توان آن‌ها را به سادگی رمزگشایی کرد.
تکنیک ساده-پیچیده
ترتیب قرارگیری عناصر در سادگی یک ترکیب بصری نقش مهمی دارد. در واقع سادگی همان صراحت، تجرد شکل اولیه، خلوص طرح بدون پرداختن به شاخ و برگ‌ها، حذف پیچیدگی‌ها و عناصر فرعی و صرف‌نظر از جزئیات غیرضروری است. طرح‌های پیچیده حاوی عناصر بیشماری هستند که مخاطب را به تأمل و کشف محتوا وادار می‌کنند. طرح‌های پیچیده معمولاً با به‌کارگیری ظرافت‌های بصری مرکب پدید می‌آیند. در چنین حالتی القای معنا به صورت یک الگو به ذهن مخاطب کار آسانی نخواهد بود.
تکنیک یکپارچگی-پراکندگی
این تکنیک شباهت زیادی به تکنیک ساده-پیچیده دارد که پیش از این به آن اشاره کردیم. اما در برخی موارد زمینه‌های کاربرد آن‌ها متفاوت است. یکپارچگی به معنای برقراری تعادل میان عناصر مختلف برای رسیدن به وحدت و یک کل واحد است. اما پراکندگی به معنای تجزیه عناصر یک طرح در عین ارتباط با یکدیگر است.
تکنیک قناعت-ظرافت
استفاده حداقلی از عناصر بصری در یک طرح، بارزترین مشخصه تکنیک قناعت است. قناعت به معنای اختصار و سادگی در انتخاب و شیوه قرارگیری عناصر بصری است. همچنین ظرافت، به معنای افزودن عناصر متعدد به طرح پایه و بهره‌‌مندی فراوان از عناصر تزئینی است. تکنیک ظرافت تداعی کننده ثروت، غنا و قدرت است، در حالی که قناعت از نظر بصری صرفا به اساس طرح توجه دارد و بر فروتنی و فقر تأکید می‌کند.
تکنیک اختصار-زیاده روی
اختصار-زیاده روی همتای فکری قناعت-ظرافت است که اهداف مشابه اما زمینه‌های متفاوتی دارد. در فن اختصار طراح به طرز وسواس گونه‌ای سعی دارد کم‌ترین عناصر بصری را در خلق اثر خود به کار گیرد و هدف او جلب واکنش حداکثری مخاطب است. اما ترفند زیاده‌روی با قرار گرفتن در مقابل اختصار به دنبال آن است تا به بزرگنمایی و بیان مبالغه آمیز اندیشه‌ای در قالب یک اثر بصری بپردازد و بدین تریب توجه مخاطب را به خود جلب کند.
تکنیک پرتحرک-ساکن
شفاف و کدر یکدیگر را از نظر فیزیکی تعریف می‌کنند. تکنیک شفاف باعث می‌شود تا عناصر دیگری که پشت طرح اصلی قرار دارند دیده شوند و یا به عبارت دیگر این تکنیک امکان مشاهده را ورای جزئیات بصری فراهم می‌کند. تکنیک کدر باعث می‌شود تا آنچه که از نظر بصری در اولویت است و یا تقدم دارد، پنهان شود. پرتحرک به منزله یک تکنیک بصری همانطور که از نامش پیداست باید تداعی کننده حرکت است و حالتی پویا، زنده و پرانرژی را به مخاطب منتقل کند. در مقابل، تکنیک ساکن یک تعادل رشد یافته را پدید می‌آورد و در عین حال جلوه‌ای از آرامش و سکون است.
تکنیک محافظه کارانه-جسورانه
تکنیک محافظه کارانه برای پرهیز از هرگونه صراحت در بیان مقصود و ایجاد تمایزی ظریف به کار می‌رود. برخورد محافظه کارانه در یک طرح باید با ظرافت‌های بصری همراه باشد. تکنیک جسورانه بر خلاف محافظه کارانه بر پایۀ صراحت و بی پروایی است. هنگام استفاده از این تکنیک طراح باید بتواند عناصر بصری را با جسارت و اطمینان به کار گیرد، زیرا هدف این تکنیک دستیابی به یک وضوح بهینه است.
تکنیک تکراری-نامکرر
تکرار به معنی مجموعه‌ای پیوسته و یکپارچه از عناصر بصری است. در سینما، معماری و گرافیک انسجام تنها به معنی گام‌های پی در پی نیست؛ بلکه شامل نیرویی پیوسته است که منجر به اتصال و استحکام اجزای مختلف یک ترکیب بندی می‌شود. تکنیک نامکرر جدایی و انفصال عناصر بصری است. در این تکنیک کیفیت فردی هر یک از عناصر بصری حفظ می‌شود بدون آنکه از معنای کل یک اثر فاصله بگیرد.
تکنیک یک دست-متنوع
در صورتی که طراح بخواهد در ترکیب بندی به بیان سازگاری و طرح یک موضوع به شکل یکنواخت بپردازد، آن را به گونه یک دست ارائه می‌دهد. این در حالی است که تکنیک متنوع نشانگر گوناگونی و رده بندی است. یک ترکیب بندی بصری متنوع شبیه به تنوع در آهنگسازی است، یک قطعه ممکن است بسیار متنوع باشد اما فراز و فرودها در آن توسط درون مایه اصلی قطعه محدود و کنترل می‌شوند.
تکنیک تک عنصر-چند عنصر
تک عنصری بودن یک طرح بدان معنا است که طراح قصد دارد بر عنصر موجود تأکید کند و توجه مخاطب را به صورت همه جانبه به آن عنصر معطوف سازد. نقطه مقابل این تکنیک حالتی است که چند عنصر بصری کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. این عناصر از حیث هم جواری به همدیگر معنایی خاص می‌بخشند. بنابراین در تکنیک چند عنصر بیان تعامل میان محرک‌های بصری باعث می‌شود روابط میان عناصر با هم مقایسه شود.
تکنیک‌های ذکرشده تنها بخشی از امکانات لازم برای شکل دادن به یک ترکیب بندی بصری است و تعداد تکنیک‌های موجود برای برقراری ارتباط بصری به مراتب بیشتر است. این تکنیک‌ها اثرگذارترین ابزارهای یک تعامل دوسویه میان هنرمند و مخاطب است که کاربرد آن‌ها می‌تواند ساختار زبان بصری را در سراسر جهان با تحولات شگرفی روبرو سازد. امید است که با استفاده درست از این ابزارها شاهد خلق زبان بصری واحد در جهان شویم.
برای مشاوره‌ی رایگان می‌توانید با شماره‌های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این نوشته ما بنویسید.
با آرزوی بهترین‌ها.
۰ دیدگاه