کپر در معماری
کپر در معماری
سازه کپری چیست؟
معماری کپر به عنوان نوعی از معماری بومی در قسمت های مختلفی از جهان به خصوص در نواحی شرقی آسیا خصوصا ترکیه و ایران و حتی مناطقی از آفریقا مانند غنا دیده می شود. کپر، این سازه سبک در عین ایجاد یک خرد اقلیم نشان دهنده معماری ای است که بر آمده از فرهنگ و هنر منطقه می باشد و با توجه به نیازها و شرایط فیزیکی، اقتصادی و همچنین نیازهای ارزشی ساکنان منطقه شکل گرفته است. مهم ترین مزیت این سازه بومی عدم ذخیره حرارت است که باعث می شود با شرایط اقلیمی منطقه سازگاری مناسبی پیدا کند. از دیگر مزایای قابل توجه این سازه ها می توان به تهویه راحت، مقاومت در برابر سیلاب ها و زلزله اشاره کرد.
قبل از خواندن این مقاله توصیه می شود مقالات زیر را نیز مطالعه کنید:
کپر در معماری
مصالح مورد نیاز برای کپر
مصالح مورد استفاده در کپرها، نی های روییده شده در کنار ابگیرها و یا برگ درختان خرما است. اسکلت کپر را دسته های بلند نی و یا شاخه های وسط برگ خرما که به هم گره زده شده اند و به نام گصب معروف اند و قطر آن حدود ۱۰ الی ۱۵ سانتیمتر است، تشکیل می دهد. گصب (گساب) را به فاصله یک متر و اگر گسب ها کم باشد به فاصله ۵۰ سانتی متری از هم در دو طرف بنا داخل خاک به طور عمودی فرو می کنند. طول این گسب ها بین سه تا چهار متراست. سپس قسمت های فوقانی گسب ها را به هم گره می زنند. ابعاد این کپر ها به طول ۵ متر و عرض ۳ متر است. در مرحله بعد با اتصال گسب های افقی و عمودی اسکلت بنا اماده می شود. جهت پوشش از (بردی) که قسمت های نازکتر نی است استفاده می کنند و روکش نهایی از حصیر بافته شده از نی و برگ درخت خرما به نام بوریا می باشد. کف اتاق خاک کوبیده شده است که گاهی روی آن یک لایه کاهگل می کشند و با بوریا فرش می کنند.
تاریخچه کپرها
سیر تاریخی کپر اینگونه است که مسیر یکجا نشینی انسان از سکونت وی در غارها آغاز گردیده و در ادامه میتوان شاهد ساخت انواع کپرها بسته به شرایط اقلیم محل، مصالح موجود و در دسترس آن اشاره کرد. پس از مدتی بشر اولیه که کپرها را سازه ای سست و نیازمند بازسازی های مکرر می دید کم کم شروع به ساختن خانه ای با استحکامات بیشتر نمود.
اما نکته جالب توجه در این دوره ثابت ماندن نوع مصالح این سازه ها است. ریشه این امر به دو نکته اصلی باز می گردد، در ابتدا باید به بوم آورد بودن مصالح اشاره کرد؛ کپرها با مصالحی ساخته می شد که در محیط طبیعی به وفور یافت می گردید و علاوه بر آن توانایی قابل توجهی برای مقابله با مشکلات اقلیمی همان منطقه داشتند و در نتیجه نوع انتخاب مصالح در این دوره از تغییر مسکن یکجانشینی ثابت ماند.
از طرفی اولین سکونتگاه هایی که انسان پس از خارج شدن از غارها تهیه کرد کپرهای بومی ساخته شده از نی و بوریا بود؛ این دوره از زندگی بشر دروازهای بود میان دوره غارنشینی و یکجانشینی. اولین سکونتگاه های کپری یافت شده مربوط به مناطق نزدیک به بین النهرین و جلگه خوزستان است که طی این مدت دستخوش تحولات فراوانی نشده. حتی امروزه نیز در بیشتر دنیا خانه هایی با حداقل استفاده از ماشین آلات، وسایل الکتریکی و مصالح آماده، ساخته می شوند. برای مثال در کشورهای آسیایی نظیر ایران و ترکیه با استفاده از برگ نخل و حصیر؛ در آفریقا ازگِل، سازه های علفی و بوریا؛ در جنوب اقیانوس آرام، نی، عاج و بامبو، در یونان؛ سنگ، ملات، دوغاب و در شرق آسیا با کمک بامبو هنوز هم سازه های بومی ساخته می شود؛ به طوری که امروزه سالیانه دومیلیون تن بامبو در شرق آسیا صرف ساخت سازه های بومی می شود.
کپر در معماری امروز چه جایگاهی دارد؟
امروزه مردم معمولا به خاطر ضرورت های اقتصادی این روش را انتتخاب می کنند از انجایی که این خانه ها زاده محیط هستند با محیط طبیعی نیز در می آمیزند. طرح این سازه ها بر اساس مشاهده ی الگوهای اب و هوایی ،تغییرات فصول و مصالح در دسترس است و از این رو است که ساختن یک امر اجتماعی بوده و طی دوره های مختلف با وسایل و تکنیک های مختلف ازموده شده است. در مورد جایگاه کپر در سازه های بومی می توان اینگونه بیان کرد که کپر سازه ای بومی است و ریشه عمیقی در اقلیم و شرایط طبیعی محیط زیست دارد. علاوه بر این کپر سازه ایست که فرهنگ مردم در شکل گیری آن تاثیر فراوانی داشته و در نتیجه با ساکنان بومی منطقه رابطه عمیقی دارد. اصول معماری پایدار طراحی بر اساس پرخه حیات، صرفه جویی در منابع و طراحی انسانی است و کپرها با توجه به این که با مصالح بوم آورد محیط خود ساخته شده اند توانایی بازگشت به چرخه طبیعی را دارند؛ از آنجایی که مصالح مورد استفاده در کپرها از منابع تجدیدپذیر و فراوان در طبیعت می باشد کمک زیادی به صرقه جویی در منابع کرده و حتی در مواردی اثرات مثبت آنها در محیط نیز قابل توجه است، مانند طرح مرکز فرهنگی ماری تیبائو از رنزو پیانو. در ادامه میتوان گفت ریشه فرهنگی آنها گویای تطابق آن با معیار طراحی انسانی می باشد. پس با بهبود کاربری و مقاوم سازی این سازه های به ظاهر ساده و بومی میتوان خانه هایی زیبا؛ غنی و مورد توجه افراد بومی بر اساس معیارهای معماری پایدار ساخت.
برای مشاوره ی رایگان می توانید با شماره های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این مقاله ما بنویسید.
موفق باشید.
۰ دیدگاه