تفاوت طاق و قوس در معماری
تفاوت طاق و قوس در معماری
اولین سازه طاقی مورد بررسی قوس است. قوس جسمی منحنی شکل بریا پوشش است که دهانه آن از عمقش بیش‌تر باشد. تعادل قوس رابطه نزدیکی با پی و گشتاور وارد شده از طرف بارها که به شانه قوس انتقال پیدا می‌کند دارد. فن اجرای این سازه نسبت به زمان خود روش پیشرفته‌ای بوده است. قدمت قوس به چند هزار سال قبل از میلاد مسیح می‌رسد و استفاده از این عنصر ساختمانی در حدود ۳۰۰۰ سال قبل در تمدن بین النهرین رایج بوده است.
یکی از انواع قوس‌ها قوس کاذب است. در این قوس وزن هر آجر یا سنگ بر روی نصف آجر یا سنگ زیرین خود به صورت عمودی وارد شده و سپس به پایه انتقال پیدا می‌کند. برای اجرای قوس‌ها از آجر برروی زمین ساخته و داخل قالب را با نی و ملات گچ پر کرده و بعد از خشک شدن و بیرون آوردن آن قرینه آن را در همین قالب ساخته و به کمک چوب بر روی دیوار سوار می‌کنند. برای دهانه‌های بزرگ چون اسختن وریختن قالب گچی بر روی زمین و سوار کردن آن بر دیوار میسر نبوده برروی بنا تکه قوس را اجرا می‌کرده‌اند.
قبل از خواندن این نوشته توصیه میشود نوشته‌های زیر را نیز مطالعه کنید:
تفاوت طاق و قوس در معماری
طاق چیست؟
از تجسم یک قوس در فضا طاق به وجود می‌آید. ساختمان طاق از رگه‌های آجری تشکیل شده است و تقریبا همان مشخصات ایستایی قوس را در فضا دارد. تفاوت قوس و طاق در میزان پوشش محل مورد نظر است. قوس‌ها برای پوشش مکان‌هایی که دهانه آن‌ها از عمقشان کوچک‌تر است کاربرد دارند. طاق را در ابعاد گوناگون و شکل‌ها و گونه‌های مختلف طوری مورد استفاده قرار داده‌اند که سبب تعجب انسان میشود. پوشش بناهایی مثل مسجد جامع اصفهان با حدود ۴۷۶ طاق به اشکال گوناگون از نمونه‌های کم نظیر معماری جهان است.
گنبد چیست؟
اگرچه گنبد پیش از اسلام و در دوران تمدن‌های مختلف با ویژگی خاص آن تمدن به چشم می‌خورد، اما پس از اسلام گنبد به عنوان بارزترین ویژگی مساجد با بهره گیری از تزئینات خاص اسلامی و رنگ‌های معنوی شناخته میشود. پیش از اسلام گنبدها کوچک و از یک یا چند تکه ساخته می‌شدند، اما پس از اسلام استفاده از گنبدها با تزئینات خاص اهمیت به سزایی یافت. گفته میشود اولین گنبد در مناطق اسلامی در شمال عراق و شرق سوریه در هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح ساخته شد یعنی پیش از تمدن سومریان از آن‌ها در کاخ‌ها و یا قبرستان‌ها استفاه می‌کردند. سپس با توسعه مواد ساختمانی استفاده از سنگ‌های مختلف رونق گرفت و از آن‌ها در ساخت گنبد استفاده شد.
با ورود اسلام گنبد از ویژگی‌های مساجد محسوب شد که برای نشان دادن جلوه‌های معماری اسلامی از آن بهره می‌گرفتند، به گونه‌ای که امروز با گذشت ۱۴ قرن از اسلام، گنبد همچنان از ویژگی‌های خاص مساجد محسوب میشود. گنبد که بر روی ساختمان مسجد با استحکام فراوان ساخته میشود، به صورت مدور و دایره‌ای است. در ساخت آن علاوه بر اینکه از انواع کاشی‌ها و تزئینات استفاده میشود، بهره گیری از رنگ‌هایی که در روح و روان انسان تأثیر گذار است و برمعنویت انسان تأکید می‌کند، از اهمیت به سزایی برخوردار است.
تقسیم بندی سازه های ایرانی
انواع سازه‌ها را قبل از ورود مصالح جدید در ایران را می‌توان به ۲ دسته تقسیم کرد:
- سیستم ایستایی تیر پوش یا سنگین: در این نوع سازه‌ها نیروها عمدتا ناشی از وزن بنا به وسیله تیرهای چوبی یا سنگی به ستون‌ها انتقال پیدا می‌کند و از آنجا به تکیه گاه منتقل میشود.
- سیستم ایستایی فشاری یا طاقی: عملکرد در این نوع سازه‌ها بر مبنای انتقال سریع نیروی وزن زیاد بنا به شالوده و کم کردن تاثیر خمش است. سازه‌ای دارای مقاومت فشاری نسبتا زیادی هستند ولی در برابر کشش مقاومت بالایی ندارند. حال در اجرای طاق‌ها برای کاهش وزن آن‌ها و هم چنین پیاده سازی یک تهویه طبیعی به جهت جلوگیری از ورود گرما در تابستان و خروج گرما در تابستان معمولا طاق‌ها را به صورت دو لایه اجرا می‌کنند که در بعضی موارد در طراحی فاصله ۲ طاق آنقدر زیاد میشود که آدم به راحتی می‌تواند در بین دو لایه در حرکت کند. البته همواره از ظاهر سازه قادر به تعیین نوع سیستم باربری آن نیستیم چون در بعضی از سازه‌ها به علت زیبایی بنا از طاق‌های کاذب استفاده می‌کنند ولی سیستم سازه ای آن‌ها تیر پوش است.
برای مشاوره‌ی رایگان می‌توانید با شماره‌های ۰۹۱۲۲۴۶۰۰۸۹ | ۰۹۱۲۱۴۷۱۸۴۷ به طور مستقیم تماس بگیرید.
نظرات خود را در ارتباط با این نوشته ما بنویسید.
با آرزوی بهترین‌ها.
۰ دیدگاه